Электронлă вулавăш

— Тепĕр икĕ çултан пенсие тухатăп, Юрий. Начар ĕçлекен пултăн теççĕ мана. Çамрăксене çул памалла. Анчах ман сывлăх çинчен пĕлме килмен эсĕ кунта, çапла-и? Ну, пуçла сăмахна.

Юрий дипломатри хутсене кăларса Иван Данилович сĕтелĕ çине хучĕ. Лешĕ вулама пуçласан ăна чăрмантарас мар тесе аяккалла куçса ларчĕ.

— Мĕнех, тĕрĕс тăватăн эсĕ, — вуласа пĕтерсе папкине хупрĕ Иван Данилович. — Апелляцине те тĕрĕс йĕркеленĕ. Хам енчен мĕнпе пулăшма пултаратăп эп сана?

— Ĕçе тĕплĕн тишкерекен следователе пама май килсен питĕ аван пулмалла та, — Иван Данилович сĕннĕ чейе ĕçнĕ май калаçрĕ Юрий.

— Кунпа пулăшма пултаратăп. Вăхăчĕ чылай иртнĕ паллах унтанпа. Вырăнта халĕ тин нимĕн те тупаймастăн. Свидетельсемпе çеç ĕçлеме тивет.

Иван Данилович калаçнăçемĕн телефонпа шăнкăравларĕ, следстви уйрăмĕнче ĕçлекен Васильева хăй патне хăпарма ыйтрĕ.

— Вăт куратăн-и, Юрий, пирĕн ĕçре тимлĕх çитменни мĕнле инкек патне илсе çитерме пултарать? Следовательсем малтанах лайăх тишкернĕ пулсан, свидетельсене шыраса тупнă пулсан хĕр тĕрмене лекмен те пулĕччĕ. Çын шăпи никама та хумхантармасть. Кашни преступленин хуçи пултăр. Чăн-чăн хуçи-и вăл е айăпсăр айăпланакан — ку сахал интереслентерет пулас пире. Чее çынсем вара ответлăхран пăрăнма мелсем тупаççĕ. Çавăнпа чакмасть те пирĕн преступлени тăвасси.

Юрий ватă подполковника хирĕç чĕнмесĕрех итлесе ларчĕ. Иван Даниловичăн кăмăлĕ пусăрăнчăккине килсе кĕнĕ-кĕменех сисрĕ вăл. Кун пек чухне çынна калаçма ирĕк памалла. Ăшра мĕн пуррине ирĕке кăларсан çеç ăна çăмăлрах пулĕ.

— Ирĕк паратăр, подполковник юлташ? — пӳлĕме кĕрсе тăчĕ вăтам çулсенчи арçын.

— Тархасшăн, Васильев, иртсе лар. Калаçу вăрăма пырĕ.

Икĕ сехет хушши калаçрĕç виçĕ арçын. Килсе чăрмантаракансем ан пулччăр тесе пӳлĕм алăкне те питĕрчĕç.

— Ĕçе çĕнĕрен пуçарма эпĕ сăлтавĕсем çителĕклех пулĕ тетĕп. Çавăнпа та эсĕ, Васильев, ыранах ĕçе пуçăн. Мĕнрен пуçламаллине сана вĕрентме кирлĕ мар. Эпĕ вара заявленисем çине начальника алă пустарăп, ĕçе пуçăнма унран ирĕк илĕп. Ну, ăнăçу сире иксĕре те, — ăшшăн сывпуллашрĕ юлашкинчен подполковник.

Иван Даниловичпа калаçнă хыççăн кăмăлĕ уçăлнă Юрий общежитие таврăниччен çула май ĕçе кĕрсе тухма шутларĕ. Икĕ эрне яхăн пулман вăл кунта. Ĕçри çĕнĕлĕхсем те интереслентерчĕç ăна.

— Ой, аранах çитрĕн, — кĕтсе илчĕ ăна халăх сучĕн председателĕ. — Çынсем сана шыраса кунта килеççĕ, килте те пулнă. Эсĕ вара йĕп пек çухалнă. Пĕр илемлĕ хĕр те çичĕ-сакăр хутчен кĕрсе тухрĕ. Хут татки те çырса хăварнăччĕ. Секретарьсем патне кĕрсе ил.

— Комаровăн ĕçĕпе çӳрерĕм эп, Сидор Петрович, — тӳрре тухма тăрăшрĕ адвокат.

— Манах айăплатăн. Анчах мĕнпе çирĕплетме пултаран вăл айăплă маррине?

— Çапах та ĕçе каялла тавăрса пама пултарнă эсир, Сидор Петрович. Ун чухне эпĕ çапла тӳлевсĕр отпуск илсе чупман пулăттăм ку ĕçшĕн. Комарова вара айăплă мар.

— Мĕн тупрăн вара икĕ эрне хушшинче?

— Свидетельсем тупрăм.

— Питĕ аван. Мана хама та вăл хĕрачана шел. Çĕнĕрен ĕçе пуçарма май килтернишĕн маттур эсĕ, адвокат.

Сидор Петрович пӳлĕмне кĕрсе кайсан тин Юрий секретарьсем патĕнче хăйне çыру кĕтнине аса илчĕ. «Юрий, — вуларĕ вăл Аля çырăвне. — Ăçта çухалса пурăнатăн эсĕ? Эпир Сашăпа темиçе хутчен те пытăмăр сан пата. Сашăпа кинора пултăмăр. Юра, паян кĕтетĕп эп сана. Аля. 12.01». Çырăва вуласа тухсан Юра сехечĕ çине пăхса илчĕ. Савнийĕ çырăва хăварнăранпа виçĕ кун иртнĕ. Юра хăйне ун умĕнче аван мар туйрĕ. Унтан васкасах телефонпа шăнкăравлама пӳлĕмне утрĕ.

Саша

Вĕренсе пĕтернĕ хыççăн икĕ çул ĕçлет пулин те ăна пурте кунта Саша тесе чĕнеççĕ. Малтанах ку хăйне хисеплеменнине пĕлтерет пулĕ тенĕччĕ Александр Николаевич. Хăшĕсем çине ăшĕнче кӳренетчĕ те. Анчах пурăна киле тĕтре пекех сирĕлчĕç çак шухăшсем. Хăйне тиркенине асăрхамарĕ вăл. Çамрăкраххисем те Саша тесе чĕнни ăна пурăна киле килĕшекен те пулчĕ. Ара, хăвна тата çамрăкрах туятăн-çке кун пек чухне.

Хăйпе тантăш ачасенчен пĕчĕкрех те имшертерех пулнăшăн пăшăрханасси вара Сашăн паянхи кун та сыхланса юлнă. Халĕ те вăл ĕç пĕтернĕ хыççăн киле кайма пуçтарăнса куçкĕски умĕнче хăйĕн çине пăхкаларĕ. Амăшĕ çыхса панă çырă свитер те ун çинче лăпăшка тăнă пек, лапчăкрах сăмси сăн-пит илемне пăснăн туйăнать. Сашăна хăй çинче килĕшекен пĕртен-пĕр япала вăл — куçĕсем. Хура çӳçлĕ те симĕс куçлă çынсене халăхра та хитре теççĕ. Сашăн куçĕсем те çын ăшне кĕрсе чĕре патне çитнĕнех туйăнаççĕ. Çӳçне вăл айккинелле тураса якатать.

— Саша, — çитсе кĕчĕ ун пӳлĕмне секретарьсенчен пĕри, — эсĕ халĕ те кайман-и-ха? Эпĕ питĕретĕп вĕт çурта.

— Кĕçех каятăп, Верочка. Çак хутсене пуçтарса хурап та, — куçкĕски умĕнче çаврăннăшăн Саша хĕр умĕнче хăйне аван мар туйса хыпалансах сĕтел çинчи хутсене пуçтарчĕ.

Общежитие çитнĕ çĕре тавралăх тĕттĕмлене те пуçларĕ. Çамрăксен ушкăнĕ çурт умне пухăнма ĕлкĕрнĕ ĕнтĕ. Саша вĕсене сывлăх сунса пиллĕкмĕш хута вĕçнĕ пек улăхрĕ.

— Эс ирех килнĕ-çке паян, ырă каç пултăр, — пĕрле пурăнакан Женьăна сывлăх сунчĕ вăл кĕнĕ-кĕмен.

— Пирĕн цеха тӳлевсĕр отпуска ячĕç. Пĕр уйăх килте лармалла пулать, — кăмăлсăррăн хуравларĕ лешĕ. — Каллех яла аттепе анне патне кайма тивет ĕнтĕ.

— Эс анчах мар-çке, чылайăшĕ халь çапла лару-тăрура. Юрать-ха эсĕ пĕччен, çемьеллисен мĕнле пурăнмалла? Çавăнпа преступлени чакмасть те пирĕн. Эпир вара вĕсене хӳтĕлесе хăварма та пултараймастпăр. Ĕçсĕр юлнă çынна вăрлама ирĕк паракан закон çук, — хывăннă май калаçрĕ Саша.

— Юрĕ, вăл-ку пырĕ-ха. Итле-ха, Женя, ман тĕлпулăва каймалла паян. Тен, таврăнмăп та кĕçĕр. Мана Юра шырас пулсан ан кала ăна эп ăçта кайнине, юрĕ-и?

— Маншăн пулсан çавах, — кĕнеки çинчен куçне илмерĕ лешĕ.

Вăл пынă çĕре Аля общежити умне тухса тăнăччĕ те ĕнтĕ. Шурă кĕрĕкпе шурă çĕлĕк тăхăннăскерне юр çийĕн уйăрса илме те хĕн.

— Чылай кĕтетĕн-и? Каçар, ĕçрен час пушанаймарăм, — хĕре питçăмартинчен чуптурĕ Саша.

— Эсĕ те Юра пекех тĕлпулу çинчен маннă пулĕ тенĕччĕ.

— Манма терĕн-ха. Эп кунĕпех ун çинчен шухăшларăм, Аля.

Аля чĕнмерĕ. Çак каччă хăйне килĕштернине сисет вăл. Тĕл пулмассерен унран ĕçĕ çинчен, сывлăхĕ çинчен ыйтса пĕлет. Сехетшерĕн чĕнмесĕр итлеме хатĕр вăл ăна. Юра вара халиччен те ун ĕçĕпе интересленмен.

Кино курса тухнă хыççăн Аля Сашăна çепĕççĕн хулĕнчен тытрĕ. Аякран пăхсан савнисем теме те пулать вĕсене.

— Итле-ха, Аля, мĕн шутлатăн эс кинори çемье пирки? Упăшки мăшăрне кашни кунах хĕнет. Арăмĕ вара хирĕç тăрас вырăнне чăтса пурăнать? — шăплăха татрĕ Саша.

— Юратсан — чăтатăн, — шăппăн хуравларĕ Аля.

— Çук, кăна юрату тееймĕн. Ухмахла пурнăç ку. Никам та çĕр çинче икĕ хутчен пурăнмасть. Кашни çыннăн кăшт та пулин мăнкăмăллăх пулмалла.

— Юрататăн пулсан мăнкăмăлланни кирлех-ши, Саша? Юратнă çын кӳрентерсен те эпĕ ăна каçарнă пулăттăм. Унпа кăна пĕрле пуласчĕ.

— Тĕрĕс мар шухăш ку сан, Аля. Ялан каçарни вăл пачах та эс ырă çын пулнине пĕлтермест. Ку вăл эс хăвна хăв хисеплеменни, тепĕр çын куç умĕнче мунчалана тухни. Мăнкăмăллăх тесе вара эп урăххисем умĕнче пуçа каçăртнине каламастăп. Хăвна çын умĕнче, хăв умăнта ан ӳкер. Çавăн чухне кăна сана хисеплеме пуçлĕç. Тĕрĕс мар-и çакă?

— Тен, тĕрĕс те калатăн эс. Анчах кам татса калама пултарать-ши мĕнле тусан тĕрĕссине. Тепĕр чухне хăш лару-тăрура хамăра мĕнле тытассине те пĕлместпĕр эпир. Каланă сăмаха та манатпăр.

— Эсĕ Юра пирки-и? — хĕре чарса куçран пăхрĕ Саша. — Ун паян ĕç нумай, çавăнпа тĕл пулаймарĕ вăл санпа.

— Ун кашни кунах ĕç нумай. Ан хӳтĕле ăна урăх, Саша. Эпĕ ăна кирлĕ çынах пулманнине, вăл мана юратманнине ăнлантăм. Юратнă пулсан туй пулас умĕн эрнешер хăйĕн çинчен пĕлтермесĕр пурăнман пулĕччĕ. Юлташ çеç эп уншăн, чĕре савнийĕ мар.

Саша хĕр сăмахĕсем çине хурав тупаймарĕ. Юра хĕре чăн-чăн юратупа юратманнине пĕлет вăл. Час-часах калаçса ларнă чухне те кун пирки ыйтсан сăмаха аяккалла пăратчĕ. Саша аса илтерсен çеç тĕл пулма калаçса татăлни пирки аса илетчĕ. Саша вара куншăн хĕпĕртетчĕ. Альăна пĕрре курсанах килĕштернĕччĕ вăл. Университета кĕме экзаменсем панă чухне общежитинче юнашар пӳлĕмсенче пурăнчĕç вĕсем. Тепĕр чухне пĕрле те хатĕрленкелерĕç. Анчах пĕр районта çуралса ӳснĕ Аля чĕри ун юлташне, Юрăна, суйласа илчĕ, кану кунĕсене автобуспа пĕрле таврăннă чухне те мĕнпур калаçăвĕ Юра çинченччĕ. Альăпа Юра пĕрлешме кăмăл туни уншăн кĕтмен хыпар пулчĕ. Альăна Юра ăна юратманни çинчен каласа та парас килетчĕ, анчах юлташĕ умĕнче лайăхмарланчĕ. Халĕ вара вĕсен туслăхĕ арканнине курсан каччă чĕринче шанчăк çĕнĕрен çуралчĕ.

— Мĕншĕн чĕнместĕн, Саша? — аякран тĕкрĕ Аля каччăна. — Э мĕн суймаллине пĕлместĕн-и?

— Хăвăр хушăри çыхăнусене хăвăрах татса паратăр пулĕ тетĕп, — нимĕн калама аптăранăран персе ячĕ Саша.

— Мăнкăмăллăх кирлĕ тетĕн эсĕ. Анне: «Арçын юратсан хĕрарăм юратни кирлех те мар», — тетчĕ. Эпĕ кăна хирĕçлеттĕм. Эпĕ вара хам çеç юратрăм пулас. Хам юратăва никамран та пытармарăм. Группăра пурте эпир пĕр-пĕрне юратнине пĕлетчĕç. Пирĕн вара юратăва пытармаллаччĕ пулас çынсенчен, унсăрăн вăл çапла хăвăрт саланман пулĕччĕ. Юратма пĕлмерĕм эп, Саша, — Аля куççульне пытарас тесе питне Сашăран аяккалла пăрчĕ. — Хам ун хыççăн чупнă пек пулса тухрĕ. Эсир вара, арçынсем, чăнах та, мăнкăмăллисене килĕштеретĕр пулас.

— Кирлĕ-кирлĕ мар сăмахсем каласа сана пăшăрхантарнăшăн каçар мана, Аля, — хĕре лăплантарас тесе хăй çумнелле пăчăртарĕ Саша.

— Эс айăплă мар. Атте-аннене мĕнле калас кун пирки. Вĕсем ĕнтĕ туя тахçанах хатĕр.

Саша хăй çумнелле тĕршĕнекен хĕре ачашшăн питçăмартинчен, унтан куçĕсенчен, тутинчен чуптума пуçларĕ.

— Аля, эпир çамрăк. Малтанхи юрату ăнманшăнах хуçăлса ан ӳк. Аннӳ тĕрĕсех каланă сана, чи кирли пурнăçра — арçын юратни, — чуптунăçемĕн пăшăлтатрĕ Саша. — Лайăх арçынна кирек мĕнле хĕрарăм та юратма пуçлĕ пурăна киле. Эпĕ пур сан, Аля. Эп, паллах, Юра пек яштака та илемлĕ каччă мар. Анчах пĕчĕк çын чĕри те хĕрӳ юратма пĕлет, Алечка.

Каччăн юлашки сăмахĕсене илтсен карт туртăнчĕ Аля. Пĕр самант Саша çине тĕлĕнсе пăхса тăчĕ, унтан общежити еннелле хăвăрттăн утса кайрĕ.

— Аля, Аля, çиллентĕн-им? — хĕр хыççăн чупрĕ каччă. — Эп тĕрĕсне каларăм. Юрататăп эп сана, Аля.

— Юрату çинчен калаçас килмест халĕ ман, Саша. Тата эсĕ кая юлтăн. Эпĕ ĕçрен тухма заявлени çырса панă. Яла аттепе анне патне таврăнатăп. Районта та ĕç вырăнĕсем пур.

Сăмси умĕнче шартлатса хупăннă алăка уçса хĕр хыççăн чупма та шухăшланăччĕ Саша. Анчах паянхи кун Альăн калаçма кăмăлĕ пулас çуккине ăнланса илчĕ те тăснă аллине каялла туртрĕ. Хĕр пусма тăрăх чупса хăпарнине чӳречерен асăрхарĕ вăл. Кĕçех Альăн пӳлĕмĕнче те çутă ялкăшма пуçларĕ. Хĕр хывăнмасăрах чӳрече каррисене хупнине те сăнасах тăчĕ Саша. Унтан пĕр хушă шухăша кайса тăчĕ те аллисене сулса пӳрнисемпе шаклаттарчĕ, кулса илсе общежитийĕ еннелле чуптарчĕ.

Виççĕмĕш пайĕ

Кĕтнĕ самант çитетех

Çанталăк çуркунне еннелле сулăннине пула Вероника пичĕ çине ирех чӳречерен çутă ӳкет. Вăранса тумланнă çĕре тавралла çап-çутă. Виçĕ уйăх енне ĕнтĕ вăл тĕрмере. Анчах çамрăк хĕре унтанпа виçĕ уйăх мар, виçĕ çул иртнĕ пек туйăнать. Уйрăмах малтанхи эрнесенче йывăрччĕ ăна. Пуçра çĕрĕн-кунĕн кил шухăшĕ. Çитменнине тата алтайсенчен канăç çук. Вĕсенчен тарса çӳреме тăрăшни те кăлăхах пулчĕ. Лешсен ушкăнĕнчи çынсем кашни кĕтесрех кĕтсе тăраççĕ ăна. Амăшĕ килсе панă кучченеçсене те тутанса кураймасть вăл. Лешсенчен тăванĕ-пĕтенĕ те сивĕнсе пĕтнĕ пулас: килсе çӳрекен пулмарĕ. Çавăнпа тĕрмене килекен кучченеçсем йăлтах вĕсен аллине куçса пычĕç. Вĕсем килĕштермен япаласем çеç хуçисен аллисенче юлчĕç. Вероника хирĕç чĕнмерĕ вĕсене. Вĕсен айăпне пула çăкăрсăр апат çисен те шарламарĕ. Пĕтĕм вăй-хăватне ĕç çине ячĕ вăл. Тĕрмерен инçех мар вырнаçнă çĕвĕ фабрикинче алсатулĕсем çĕлеттереççĕ вĕсене. Мĕн ачаран ĕçлеме вĕреннĕ Вероникăшăн ку ача вăййи пекех туйăнчĕ. Кун иртнине те сисме пăрахрĕ вăл. Чи хăрушши вара — каç, казармăна каялла таврăнасси. Ытти хĕрарăмсем çывăрса кайсан Светăпа чĕлхисем калаçайми пуличченех пăшăлтатса выртаççĕ вĕсем. Анчах Светăн та тухас вăхăт çывхарса килет. Унсăр юлсан мĕнле пурăнасси шухăшлаттарать ăна. Паян та ĕçрен таврăннă-таврăнман калаçу çавăн пирки хускалчĕ вĕсен.

— Эс ытлашши ан пăшăрхан, эп сан пата килкелĕп хушăран, — Вероникăна лăплантарма тăрăшать Света. — Тен, эсĕ те нумай пурăнмăн.

— Ман шанăç çухалчĕ. Мĕнех тăвĕ адвокат та. Эп пĕчĕк çын. Маншăн никам та ытлашши чăрманмĕ. Шкулта чухнех туслă пурăннă савни те сивĕнчĕ манран.

— Мĕнле савни? — хĕр çине тĕлĕнсе пăхрĕ Света. — Эс мана кун çинчен нимĕн те каламан.

— Веня тесе чĕнеççĕ ăна. Çар службинче вăл. Курма килсе кайнă терĕ анне. Ăна курсан çул тепĕр енне каçса кайрĕ тет. Шкулта чухнех юнашар класри пĕр хĕр килĕштеретчĕ ăна. Çавăнпа иккĕшне час-час пĕрле куркаларăм тет анне.

— Юрату сан татах та пулĕ. Ун пек савнишĕн вырăнсăр куççулĕ юхтарма та кирлĕ мар. Эпĕ вара эс çакăнтан тухасса шансах тăратăп. Сан адвокату манăнни пек мемме мар. Следователĕ те лайăх çын теççĕ.

— Темле-çке.

Çĕрĕпех çывăраймасăр аташса выртрĕ Вероника хăйĕн шăпи пирки шухăшласа. Ир енне çеç тĕлĕрсе кайнă. Тĕлĕкре хăйне судра курчĕ вăл. Унтан пăтранчăк шывра ишет пек. Кĕç вăл хăй патнелле тăснă этем аллине асăрхарĕ. Вероникăна çăмăллăн çĕклерĕ вăл, унтан çĕр çине тăратрĕ. Унăн хура куç харшийĕсем хускалаççĕ, вăл хĕр çине кулса пăхать. Эсир-и ку тесе ыйтрĕ пек те, Вероника йĕрсе ячĕ. Юхать те юхать куççулĕ. Ниепле те чараймасть ăна хĕр. Вăрансан та куçĕсем куççулĕпе тулнине асăрхарĕ.

Ирхи апат тунă хыççăн ĕç тумне тăхăнма таврăннă Вероникăна дежурнăй милиционер тытса чарчĕ.

— Сирĕн пата, Комарова, следователь килнĕ, атьăр манпа пĕрле.

Вероника хăнăхнă йăлипе аллисене каялла тытрĕ те шăппăн угрĕ тăвансемпе тĕл пулмалли вырăна.

— Аллусене ярăр, Комарова, хыçалалла тытмасан та юрать. Тен, кĕçех пирĕн сирĕнтен каçару та ыйтмалла пулĕ.

Пӳлĕмре ларакан адвокатпа следователе курсан Вероника хăйĕн шăпи кĕçех улшăнасса тӳрех ăнланчĕ. Тĕлĕкĕнче курнă адвокат çине пăхрĕ те унăн куç харшийĕсем чăннипех те хура, куллийĕ ăшă пулнине асăрхарĕ. Аллисенчен чуптуса тав тăвас килчĕ хĕрĕн ăна. Следователь те хĕр çине ăшшăн пăхать.

— Ну, Комарова, сан кунта пурăнасси нумай юлмарĕ ĕнтĕ. Çак юнкун суд пулмалла, — папкинче тем шыранăн калаçрĕ Васильев.

— Тавтапуçах сире чăрманнăшăн, — Вероника савăннипе куççульне те чараймарĕ.

— Санăн мар пире тав тумалла, пирĕн санран каçару ыйтмалла. Тата хăв та нумай пулăшрăн эс пире. Музыка училищинче каçченех вĕреннĕ хĕрсене шыраса тупрăмăр эпир. Вĕсем, чăнах та, эс Ивановпа хирĕлнине курнă. Кун çинчен вара ыттисене каласа пама хăранă.

— Эпĕ те вĕсем малтан хуллен юрласа пынине, кайран пире курсан сасартăк шăпланнине илтрĕм. Пулăшу ыйтса та чĕнтĕм эп вĕсене. Анчах вĕсем тарчĕç.

— Хăраççĕ çынсем суда пыма. Кайран хăйсемпе те çаплах тăвасран шикленеççĕ. Куç хыçĕнче вара милици ĕçлемест тесе вăрçаççĕ. Анчах преступление хирĕç милицин çеç мар, кашни çыннăн кĕрешмелле. Çавăн чух кăна йĕрке пулĕ. Ну, Комарова, ку урăх ыйту. Ун çинчен чылай калаçма пулать. Халĕ сана адвокатпа хăваратăп. Вăл сахал мар тăрăшрĕ саншăн.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн