Электронлă вулавăш

Юрă кĕввине пăсса çухăрашрĕ хĕрарăм. Юрланинчен ытла кăшкăрашрĕ вăл. Сасси ларсан вара хăй умĕнчи сăмакуна кĕленчеренех сыпа-сыпа илчĕ. Йӳç шĕвеке хĕрарăм пĕр çӳçенмесĕр ĕçрĕ. Юнашар выртакан хура çăкăр татăкне те тĕкĕнмерĕ. Унăн хăвăртрах ним пĕлми пуличчен ĕçсе лартас, хăй пурнăçĕ çинчен манас килчĕ. Анчах эрехĕ те пуçа каймарĕ, шухăшсем те юхма чарăнмарĕç. Нина паян нихçанхинчен те ытларах тăнне çухатиччен ĕçсе лартасшăн çунчĕ. Çакăн сăлтавĕ вара Елюк пулчĕ. Каçхи тĕлпулу ăна пăлхантарса ячĕ, хĕрарăм чунĕнче асаилӳ хумне çĕклерĕ.

Елюк,.. Вăл каллех Нина çулĕ çинче. Вĕсен пурнăç çулĕсем тĕл пулсан яланах хĕресле касăлăççĕ.

Утас çук урăх, чупас çук урăх

Сывлăм сырăннă сукмакпа.

Шăнкрав курăкĕ парне пултăр-и?

Шăнкрав курăкĕ — уйрăлу.

Самаях ерипен юрларĕ Нина. Хăиĕн пĕтĕм мĕскĕнлĕхне нихçанхинчен уççăн курчĕ вăл. Чунĕ çемçелсе кайнине, куçĕ куççульпе тулнине туйса илчĕ. Йĕрсе ярас мар тесе чунне хытарни те пулăшмарĕ: тăварлă куççуль шăрçисем пурпĕрех пĕр чарăнми юхрĕç. Юлашкинчен чăтăмлăхĕ те пĕтрĕ — пуçне сĕтел çине хучĕ те ĕсĕклесех ячĕ. Хыттăн. Хытăрах та хытăрах.

— Анне! Анне, ан макăр.

Нина пуçне çĕклерĕ. Сĕтел кĕтессинче çичĕ çулхи ывăлĕ тăрать. Ачан тахçанах çуса тасатман кĕпи хăйĕн тĕсне çухатнă, çанă вĕçĕсем çĕтĕлнĕ. Нумай вăхăт хушши хачă курман çӳçĕ самаях çитĕнсе кайнă.

— Анне, манăн çиес килет. Апат пĕçер-ха...

— Апат-и-ха сана! Апат-и? — хăйĕн пĕтĕм тарăхăвне ачи çине силлерĕ хĕрарăм. — Хăлха чикки кирлĕ мар-и тата?

Тапранса кайнă трактор пек кĕрлерĕ Нина. Ачине хыттăн çутăлтарса ячĕ, чарăнми киревсĕр сăмахсемпе ятларĕ. Пĕчĕк Сергее татах та çупкă лекетчĕ пулĕ, анчах лешĕ хăвăрт хăй вырăнне, тĕттĕм кăмака хыçне, кайса ларчĕ. Амăшĕ вара тем таранччен пĕр-пĕчченех янăрашрĕ. Юлашкинчен ывăнчĕ пулас: кĕленче тĕпне пушатрĕ те ларнă çĕртех тĕлĕрсе кайрĕ. Часах пӳртре вăл илемсĕррĕн хăрлаттарса çывăрни кăна илтĕнсе тăчĕ.

Кăмака хыçĕнче хӳтлĕх тупнă Сергей вара чылайччен шăлне çыртса куççульне çăтрĕ. Вăл йĕме кăна мар, хытăрах сывлама та хăрарĕ. Хытса кайнă пекех ларчĕ. Анчах ача кăмăлĕ ача кăмăлех. Часах пĕтĕм пит-куçĕ куççульпе çăвăнчĕ унăн. Хăй çаплипех сас кăларма хăрарĕ-ха. Чунĕ çурăлса каясла кăшкăрчĕ пулин те ача пĕр сассăр ĕсĕклерĕ, куççульне пытарма пуçне минтер айне чикрĕ. Кунта ун аллине лӳчĕркенсе пĕтнĕ пĕчĕк сăн ӳкерчĕк лекрĕ.

— Атте, — хăй сисмесĕрех сасăпа каларĕ ача. Кайран хăйĕнчен хăй хăраса пуçне минтер айне татах та шаларах чикрĕ.

Çак сăмаха çичĕ çулхи Сергей хăйĕн кĕске пурнăçĕнче пĕрре те каласа курман. Ашшĕне пĕрре те пулин курнине астумасть. Сергейсен килĕнче ăна нихăçан та аса илмеççĕ. Вăл çук, пачах çук пекех. Анчах Сергей хăй халиччен курман, палламан çав çын çинчен чылай пĕлет. Аслисен калаçăвĕнче ăнсăртран та пулин ун ячĕ тухсан ача хăлхине вăштах çĕклет. Пĕр сăмах сиктермесĕр итлеме тăрăшать. Аслисем вара Сергее ним ăнланман ача вырăнне хурса час-часах ун умĕнчех: «Каснă лартнă Куштан Ваççа Иванĕ», — теççĕ. Çакна тĕрĕслемех Сергей Ваççа пиччесен килĕнчен çак сăн ӳкерчĕке йăтса тухрĕ. Кайран вара, пӳртре пĕччен юлсан, чылай вăхăт хушши сăн ӳкерчĕкри çынна хăйĕнпе танлаштарчĕ. Çынсем йăнăшмаççĕ. Каснă лартнă...

«Кураймастăп. Кураймастăп! Кураймастăп!!!» — пĕтĕм тĕнче илтмелле кăшкăрас килчĕ ачан. Çапах та вăл паçăр-хи пекех шăпăрт пулчĕ. Куççульпе нӳрленнĕ пĕчĕк минтерне кăна хытăрах та хытăрах çыртрĕ. Сергей хăйĕн амăшĕ вăранасран, хĕнеме пултарассинчен хăрарĕ. Ачана çак шăплăх та, çак тĕттĕмлĕх те шиклентерчĕ. Çавăнпа вăл пĕр сассăр куçне хупса выртрĕ. Ача хăвăртрах ыйха путма, илемлĕ тĕлĕксем курма ĕмĕтленчĕ. Анчах çывăрса каясси пулмарĕ унăн. Тепĕр самантранах вăл хырăмĕ питĕ выçса çитнине туйса илчĕ. Ача чылайччен çиес килнипе çапăçса — ун çинчен манса кайма тăрăшса — выртрĕ. Çĕнтереймерĕ. Май килнĕ таран шăпăртрах пусса сĕтел патне пычĕ, унта выртакан çăкăр чĕлли патнелле аллине тăсрĕ. Анчах пĕр чĕптĕм вăй юлманскерĕн пуçĕ çаврăнса кайрĕ те сĕтел çинчи кĕленчене йăвантарса ячĕ. Лешĕ çав самантрах урайне ӳксе çĕмĕрĕлчĕ.

— Кам мурĕ кунта?! — ыйхă тĕлĕшĕпе кăшкăрса ячĕ амăшĕ. Хăй умĕнче ывăлне курсан вара: — Ак сана, шуйттан çурине! — тесе хыттăн çутăлтарса ячĕ.

Пĕчĕк Сергей пĕр сассăр пӳрт кĕтессинелле ывтăнса кайрĕ. Анчах амăш çапнине те, пырса çапăнса ыраттарнине те туймарĕ вăл. Хăй аллинчи татăк çăкăра хăвăрт-хăвăрт хыпа пуçларĕ. Ача çак самантра алăри чĕлĕ çинчен çеç шухăшлама пултарчĕ. Унăн тутине, ăшшине кăна туйрĕ.

6

...— Валя, Елюк, — çаплипех ӳкĕтлерĕ Саша, — айтăр пирĕнпе шашлыка. Хамăр кас ачисем çеç каятпăр.

— Елюк темле те, манăн каяс килмест-ха, — килĕшме васкамарĕ Валя.

— Мĕн темли пултăр, пыратпăр, Валя, эсĕ те кутăнлашса ан тăр. Кайса килер ĕнтĕ тата.

— Юрĕçке. Анчах ытла нумай тăмăпăр, — юлашкинчен килĕшрĕ-килĕшрех Валя.

Паçăр, Саша чĕннĕ чух, Валя турткаланса тăчĕ пулин те, шашлыка каймалли вăхăт çитессе чăтăмсăррăн кĕтрĕ, Темиçе тĕрлĕ кĕпе улăштарса тăхăнчĕ — пĕри те кăмăла каймарĕ. Юлашкинчен джинс йĕмпе çутă кăвак джемпер тăхăнма шутларĕ.

Калаçса татăлнă вăхăта Вальăсен хапхи умне икĕ мотоцикл çитсе чарăнчĕ. Сашăпа Ваня иккĕшĕ пĕр харăс çитнĕ иккен. Тин çеç вун пиллĕк тултарнă хĕре çакă савăнтарчĕ те, хурлантарчĕ те. Хăйне илемлĕ тесе шутламанран тӳрех иккĕн килни савăнтарчĕ ăна. Çав вăхăтрах халăх умĕнче хăй кăмăллакан каччă çумне пырса ларма хăю çитерейменни хурлантарчĕ. Валя нимĕнле те Ваня мотоциклĕ çине пырса лараймарĕ. Лупашкаран иртмессерен каччă çумне сĕртĕнме тивесси вăтантарчĕ ăна. Вăл йăпăрт-япăрт Саша хыçне вырнаçрĕ. Лешĕ, çакна кăна кетнĕ пек, хăйĕн «тимĕр утне» çийĕнчех чĕртсе ячĕ. Самантран хăлхара çил шăхăрни тата мотор кĕрлени çеç илтĕнсе тăчĕ.

Ваня вăрман уçланкине чылай кая юлса çитрĕ. Ун хыçĕнче Елюк ларса килчĕ. Вĕсем çитнĕ чух уçланкăра вальс кĕвви янăратчĕ ĕнтĕ. Ваня мотоциклне чарнă-чарман, хальхинче Саша тусĕнчен маларах, Валя умне пырса тăчĕ. Тепĕр самантран кăшт тунсăхрах илемлĕ кĕвĕ хĕрпе каччăна хăй ытамне илчĕ. Вĕсем пĕр сăмахсăр, пĕр-пĕрне куçран пăхма вăтанса ерипен çаврăнчĕç. Валя хăйĕн пуçĕ çăмăллăн çаврăннине туйса илчĕ, ал-ури çыхланчĕ, пит-куçĕ хĕмленсе çунчĕ. Хăйне хăй туйми пулчĕ тейĕн çав. Ташă кĕвви те хăлхана кĕмерĕ.

— Валя... Валя, — таçти тĕпсĕр шăтăкран тенĕ пек илтĕнчĕ Ваня сасси. — Мĕншĕн чĕнместĕн? Мĕншĕн?..

Хĕр пуçне çĕклерĕ. Ик мăшăр куç пĕр-пĕринпе тĕл пулчĕç. Валя хăйĕн чĕри сиксе тухасла тапа пуçланине туйса илчĕ. Тук! тук! тук! Тăнлава темĕн шаккарĕ.

— Валь, эсĕ мана питĕ-питĕ килĕшетĕн, — çаплипех çепĕççĕн пăшăлтатрĕ каччă.

— Эсĕ те... мана... килĕшетĕн, — аран-аран сас пачĕ Валя. Вăл хăйĕн пичĕ çунса тухасла хĕрелсе кайнине сиссе пуçне Ваня хулпуççи çумне тайрĕ.

Хĕрпе каччă пичĕсем пĕр-пĕрне сĕргĕнчĕç. Куçа куç тинкерчĕ. Хĕлхем тутасем пĕр-пĕрин патнелле туртăнчĕç. Тахăш самантра куçсем хупăнчĕç, тутасем пĕрлешрĕç.

— Ванюша! Ташă вĕçленнĕ! — çумрах кăшкăрса ячĕ Нина. — Мĕн çаплипех уйрăлаймастăр? Айтăр. Шашлык пиçрĕ.

Нина сасси уяр кунри аслати пек пулчĕ. Валя, хăине пуçран çапнăн, кăвайт еннелле тапса сикрĕ. Ăна Ваня та чарма ĕлкĕреймерĕ.

— Чĕннĕ сана такам, — хаяррăн пăхса илчĕ Ваня Нина çине. — Мĕн çапкаланса çӳрен?

— Эпĕ мĕн... эпĕ... — хăйне хăй хӳтĕлеме пăхрĕ Нина. Ваня ăнăçсăр пырса тухнă хĕрпе калаçса тăмарĕ. Вăрт çаврăнчĕ те Вальăна шырама васкарĕ.

Нина пĕр вăхăт ним хускалмасăр тăчĕ. Ун чунĕнче темĕн йăшăл турĕ. Çакă кĕвĕçӳпе ăмсану туйăмĕ пулчĕ. Хăйĕнпе пĕр çулти Валя каччăсемпе Нинăран маларах çӳре пуçлани кĕвĕçтерчĕ ăна. Çак темĕн тунсăх туйăмĕ те пулчĕ. Мĕн ачаран килĕштерекен тусĕ Володя Нина хĕр çулне кĕрсе пынине асăрхаманни хурлантарчĕ. Именчĕк каччă çав вăл Володя. Хĕртен виçĕ çул аслăрах пулин те, ытла та хăюсăр. Ăна çак Ваньăпа танлаштараймăн. Ваня хаваслă, чарусăр тата кăшт хаяр ача. Нинăна пурпĕрех чĕмсĕр те йăваш Володя ытларах килĕшет. Хĕрпе каччăн пĕрпеклĕхсем нумай. Нина та, ун пекех, пысăк ушкăна юратмасть. Ытларах пĕччен е Володьăпа пĕрле пулма тăрăшать. Ĕмĕтленме, нумай çывăрма юратать. Тĕрĕссипе каласан, Нинăпа Володьăна нумай калаçма та кирлĕ мар. Вĕсем пĕр-пĕрне сăмахсăрах ăнланаççĕ. Анчах каччăн Нина чĕринчи юрату хĕлхемне те пĕр сăмахсăр туйса илесчĕ те. Çук вĕт. Е туйсан та курмăша перет Володя?

— Шăнмарăн-и? — пиншакне хĕр хулпуççийĕ çине уртса ячĕ тем самантра юнашар пырса тăнă Володя. Пиншакне уртса ячĕ те хăй айккине, такам йăвантарнă çăка çине, кайса ларчĕ. Вăл хĕр умĕнче пĕр самант кăна пулчĕ, анчах Нина унран эрех шăрши кĕнине туйса илчĕ. Çакă ăна тĕлĕнтерчĕ. Халиччен Володя эрех-сăра сыпнине курманччĕ вăл.

— Нина, — куçне айккинелле тартса сăмахларĕ каччă» — ман санпа калаçмалли пур.

— Мĕн çинчен?

— Нина... — хăй сăмахне нимĕнле çавăрса калаймарĕ Володя. — Мана кĕркунне салтака илсе каяççĕ.

Хĕр хăйĕн чĕрипе каччă кун çинчен мар, урăххи, вăл тахçанах кĕтни, çинчен калаçу пуçарасшăн пулнине туйса илчĕ. Анчах сăмах чĕнме васкамарĕ. Халĕ вăл ун тусĕ мĕншĕн эрех сыпнине те ăнланса илчĕ. Хăюллăрах пулма. Çакă хĕре кулăшла пек туйăнчĕ. Çапах Нина паçăрхи пекех ăнланманçи пулчĕ. Унăн тĕнчери чи сăваплă сăмахсене çак каччă чĕлхинчен илтес килчĕ.

— Эпĕ юрататăп сана, — юлашкинчен пулеметпа пенĕ пек хăвăрт каласа хучĕ Володя. — Тахçантанпах юрататăп...

Ваньăпа Вальăн пăшăлтатăвне те, Володьăпа Нина калаçăвне те çак каç уçланкăн чи тĕттĕм кĕтессине пытаннă пĕр мескĕн чун çеç курса, илтсе тăчĕ. Ансăртран çеç тăватă чĕре юратупа тата туслăх çулăмĕпе çуна пуçланине курнă хĕр уçланкăри кăвайт сӳнсен те хăй вырăнĕнчен хускалмарĕ. Çак вăхăтра вăл хăйĕн пĕчченлĕхне, хăй юратăвĕн пĕтĕм ыратăвне кăна туйрĕ. Çĕр çинче çак каç унран телейсĕр çын çукчĕ. Ку вăл Елюк пулчĕ.