Электронлă вулавăш

Çав вăхăтра Томăн юлташĕсем çĕнĕ вăйă вĕренчĕç: кушак виллисене тĕпчесе çӳреме тапратрĕç, çав вăйă кашни хутĕнчех Тома тискер ĕç пулса иртни çинчен астутарчĕ. Сид çакна асăрхарĕ: ку таранччен Том, пур вăйăра та хăйне пирвайхи рольсем панине пит юратнă пулин те, çав вăйăра нихçан та аслă следователь пулма килĕшмерĕ. Сид çавăн пекех тата Том свидетель пуласран та пăрăна-пăрăна юлнине асăрхарĕ, ку та темĕнле тĕлĕнмелле пек туйăнчĕ ăна. Сид çакна та асăрхамасăр хăвармарĕ: çавăн пек вăйăсенчен Том, йĕрĕннипе, кăшт та пулин май килсенех пăраха-пăраха тарать. Сид çавăн пек тĕлĕнмелле япаласем пирки шутласа хăй пуçне çĕмĕрчĕ, хăй çапах нимĕн те шарламарĕ. Калас пулать, çавăн йышши вăйăсем часах модăран тухрĕç те Тома асап кăтартма пăрахрĕç.

Çавăн пек хуйхăллă вăхăтра Том кашни кунах е пĕр кун сиктерсе, май килсенех «çын вĕлернĕскер» ларнă çĕре, тĕрмен решеткеллĕ пĕчĕк чӳречи патне, пырса çӳрерĕ, çав çын валли вăл тĕрлĕрен тутлă япаласем, хăй мĕн тупма пултарнине вăрттăн иле-иле пычĕ. Тĕрме хула хĕрринче ларакан пысăках мар чул çуртра. Унта хурал таврашĕ те çук, тĕрминче ларакансем те сайра хутра çеç пулкалаççĕ. Çавăн пек пĕчĕккĕн иле-иле пырса панисем Томăн ăшчиикине самаях лăплантарчĕç.

Хулари çынсен вилĕсене вăрланăшăн Джо метиса пĕрре хĕн кăтартасси килчĕ. Вĕсем ăна, сăмалапа сĕрсе, тĕк ăшĕнче йăвалантарса, кашта çине утлантарса хуларан илсе тухасшăн çунчĕç. Анчах, пурте унран хăраса тăнăран, çав ĕçе пуçарса яма хăяканни никам та тунăнмарĕ, çавăнпа вара вăл ĕç пулмарĕ те. Хăйне икĕ хутчен тĕпченĕ чухне те метис тӳрех çапăçу тухнинчен пуçласа каласа пачĕ, малтан вилле вăрлани çинчен асăнмарĕ те, çавăнпа судра та çав ыйтăва тапратмалла мар турĕç.

12-мĕш сыпăк. Кушак аçи тата «ыратнине лăплантаракан эмел»

Томăн çĕнĕрен пăшăрханмалли пысăк япаласем тупăнчĕç: Бекки Тэчер шкула çӳреме пăрахрĕ. Çак пăшăрхану вара Томăн ăспуçне пĕрмаях асаплантарса çӳрекен шухăша аяккалла сирсе ячĕ. Том, темиçе кун хушши хăйĕн мăнкăмăлне ӳстерсе ярса, Беккине хăйĕн пуçĕнчен кăларса ывăтма хăтланчĕ, анчах кăларса ывăтаймарĕ. Вăл çĕрле Бекки пурăнакан çурт тавра çӳреме тытăнчĕ, хăйне хăй шутсăр телейсĕр тесе шутларĕ. Бекки чирлесе ӳкнĕ. Вăл вилсе кайсан? Çав шухăш Томăн кăмăлне пĕтĕмпех хуçрĕ. Вăл ĕнтĕ вăрçăла та интересленми пулчĕ, тинĕс çинче пират пулса çӳресси те ăна текех илĕртмерĕ. Пурнăç илемĕпе савăнасси йăлтах пĕтсе ларчĕ ун, пĕр хуйхă çеç тăрса юлчĕ. Вăл кăшăлпа патаксене те пăрахрĕ: вĕсемпе выляса вăл ĕлĕкхи пек киленмерĕ те. Унăн мăнаккăшĕ хăрасах кайрĕ, ăна темĕнле майсемпе те эмеллеме тапратрĕ. Вăл тĕрлĕрен патентланă эмелсене тата çĕнĕрен шухăшласа кăларнă эмеллемелли майсене шутсăр юратакан çынсен шутне кĕчĕ. Ывăнма та пĕлмесĕр вăл темĕн тĕрлĕ медицина опычĕсем те туса хăтланчĕ. Çав тĕлĕшрен мĕнле те пулин çĕнĕ япала тухсанах, вăл çав çĕнĕ япалапа та усă курса пăхасшăн çунчĕ, — вăл хăйне мар, унăн алли айне малтан кам тĕл пулнă, çавна эмеллесе хăтланчĕ, хăй вăл нихçан та чирлемерĕ.

Вăл вăхăтра шывпа сыватасси модăна кĕрсе пычĕ. Том хуйхăллă çӳрени вара сыватса хăтланмашкăн лăпах тĕлне килсе тухрĕ. Мăнаккăшĕ ăна тул çутăла пуçласанах вырăн çинчен тăратса вутă сарайне илсе кайма, унта сивĕ шывпа сапса, алшăллипе сăтăрма татратрĕ. Унтан вăл ăна, йĕпе простыньпе чĕркесе, тарлаттармашкăн утиялсемпе вите-вите лартрĕ, мĕскĕн ача вара, хăй калашле, «унăн чунĕ çинчи сарă тумхахсем пурте шăтăксем витĕр тулалла тухичченех» тарласа выртрĕ.

Çапах та ача шуралса, начарланса çеç пычĕ, унăн сăнĕ те питĕ мĕскĕннĕн курăнчĕ. Ĕлĕкхи майлă сыватса хăтланни çумне мăнаккăшĕ тата вĕри ваннăсем, лармалли ваннăсемпе душ айĕнчи ваннăсем хушрĕ, ăна ирĕксĕрех шыв ăшне чăмтарчĕ. Ача çапах ха, вилĕсене турттарса каймалли урапа пекех, салхуллă. Тома пулăшас тесе, мăнаккăшĕ ăна шĕвĕ сĕлĕ пăтти çитерме тапратрĕ, ун çине çăпансене шăтармалли пластырьсем çыпăçтарса пĕтерчĕ. Унсăр пуçне тата, вăл кашни кунах ăна темĕн тĕрлĕ шарлаттанла имçамсем ĕçтерчĕ.

Хуллен-хулленех Том хăйне асап кăтартнисене пурне те нимĕн вырăнне те хуми пулчĕ. Çакă карчăка пите хăратрĕ.

Том çавнашкал ниме те туйман пек пулнинчен ăна епле те пулин хăтармалла. Çав вăхăтра мăнаккăшĕ çĕнĕ эмел, «ыратнине лăплантаракан эмел», пурри çинчен илтрĕ, çавăнтах вăл çав эмеле шутсăр нумай çырăнса илчĕ. Ăна тутанса пăхрĕ те хĕпĕртесех кайрĕ: ку вара шĕвеклетнĕ вутпа пĕрех. Вăл шывпа сыватассине пăрахрĕ, пур эмел таврашĕсене те пăрахăçларĕ, çĕнĕ эмеле çеç шанса тăма пуçларĕ. Тома тулли чей кашăкĕ эмел пачĕ те хăй, шалтах хытса кайса, мĕн пулассине кĕтме пуçларĕ. Вăл пăшăрханасси-тăвасси пĕр самантрах иртрĕ, чунĕ те лăпланчĕ, мĕншĕн тесен Томшăн пурте пĕрех пулни çавăнтах иртсе кайрĕ. Ачана кăвар çине лартнă пулсан та, кунтан ытларах çивĕч те чĕрĕ пулаймастчĕ пуль.

Том чăнах та вăранма вăхăт çитнине туйса илчĕ. Кун пек пурнăç унăн салху кăмăлне çырлахтарчĕ пулсан та, савнăç сахалтарах унта. Том çав инкекрен хăтăлмашкăн тĕрлĕрен майсем шухăшласа кăларма тытăнчĕ, юлашкинчен вăл: «Ыратнине лăплантаракан эмеле» питех юратса пăрахнă пек пулам», — тесе шут тытрĕ. Вăл хăйне час-часах эмел пама ыйтма пуçларĕ, çавăнпа мăнаккăшне йăлăхтарсах çитерчĕ. «Эмелне хăçан ĕçес килет, ăна хăвах илсе ĕç, манăн çума ан çыпçăн», — терĕ юлашкинчен мăнаккăшĕ. Сид пулнă пулсан, мăнаккăшĕн чăн савăнăçĕ çумне нимĕнле пăшăрхану та хутшăнас çукчĕ. Анчах кунта ĕç Тома пырса тивет, çавăнпа та мăнаккăшĕ кĕленчене вăрттăн асăрхаса тăма пуçларĕ. Эмеле, чăнах та, катăлса пычĕ.

Анчах Том хăйне мар, хăнасем йышăнмалли пӳлĕмри урай шăтăкне эмеллени çинчен мăнаккăшĕ шухăшламарĕ те.

Пĕрре, Том эмеле çав шăтăкалла тăкнă чухне, ун патне мăнаккăшĕн сарă кушак аçийĕ пырса тăчĕ те мăрлатма тытăнчĕ, чей кашăкки çине хытă пăхса ларса, хăйне тутантарса пăхтарма ыйтрĕ.

— Ой, Питер, вăл сана кирлĕ мар пулсан, ан та ыйт.

Анчах Питерĕ вăл эмел ăна кирлĕ тесе систерчĕ.

— Асту, ан йăнăш, ан ыйт... Ӳкĕнĕн кайран...

Питерĕ кунта кимĕнле йăнăш та çук тесе шантарсах каларĕ.

— Çавăн пекех ыйтатăн пулсан, паратăп, эпĕ ĕмĕтсĕрскер мар, анчах асту: килĕшмесен хăвна ху ӳпкеле.

Питер çав условисемпе килĕшрĕ. Том унăн çăварне уçрĕ те унта «ыратнине лăплантаракан эмеле» пĕр кашăк ячĕ. Питер çӳлелле икĕ ярд сиксе илчĕ, унтан çапăçма хатĕрленнĕ пек çухăрса ячĕ те пӳлĕм тăрăх ункăн-ункăн çаврăнма тапратрĕ, сĕтел-пукансем çумне çите-çите çапăнчĕ, чечексем лартнă чӳлмексене тӳнтере-тӳнтере ярса, пӳлĕмре йăлтах архатса çӳрерĕ. Унтан вăл кайри урисем çине тăчĕ те, питех савăннипе пуçне каçăртса, мăнкăмăллăн каллĕ-маллĕ утса çӳреме тапратрĕ, хăй никам чарма çук савăнса ӳкни çинчен пĕтĕм çурчĕпе илтĕнмелле çухăрчĕ. Унтан каллех, хăй çулĕ çинче мĕн тĕл пулнине тустарса ватса, пӳлем тăрăх вĕçтерсе çӳреме тытăнчĕ. Вăл, темиçе хутчен йĕкĕр сальтомортале¹ туса илсе, хăйĕн юлашки номерне туса кăтартрĕ, вара ытти чечек чӳлмекĕсене пурне те хăйĕн хыççăн ӳкерсе, уçă чӳрече витĕр тухса тарчĕ. Полли мăнанкăшĕ лăпах çак тапхăрта пӳлĕме пырса кĕчĕ. Ватă леди куçлăх çийĕле пăхса тĕлĕнсе хытсах кайрĕ, Томĕ вара кулнине тӳсеймесĕр урайĕнче йăваланчĕ.

— Мĕн пулнă пирĕн кушак аçине?

— Эпĕ пĕлместĕп, мăнакка, — тесе аран çеç каларĕ Том.

— Ĕмĕрне те ун пеккине курман. Мĕн пирки вăл ун пек хăтланать?

— Чăнах та, пĕлместĕп, Полли мăнакка. Кушаксем питĕ телейлĕ чухне яланах пуç урлă чикеленсе çӳреççĕ.

— Апла-и?

Мăнаккăшĕн сассинче темĕн сисĕнчĕ, çавăнпа Том сыхланарах тăчĕ.

— Ара, мăнакка. Эпĕ çавăн пек шухăшлатăп.

— Эсĕ шухăшлатăн.

— Ара, мăнакка?

Карчăк пĕкерĕлчĕ. Том интересленсе тата пăшăрханса вăл мĕн тунине сăнарĕ. Анчах вăл мĕн тума шутланине Том ытла та кайран çеç чухласа илчĕ. Кравать çумĕнчи кармалли айĕнчен айăпа кăтартакан япала — чей кашăкĕ курăнса тăрать. Полли мăнаккăшĕ ăна туртса кăларчĕ те Томăн пуçĕ тĕлĕнче силлесе кăтартрĕ. Том пуçне пĕксе калла чакрĕ. Полли мăнаккăшĕ ăна яланхи пек авринчен — хăлхинчен тытса урайĕнчен тăратрĕ те пуçĕнчен пӳрнескепе хытă шаккарĕ.

— Ну, сэр, ăнлантарса парăр-ха, мĕншĕн эсĕр сăмахлама пултарайман чĕрчуна çав тери асаплантаратăр?

— Эпĕ ăна хĕрхенсе эмел патăм, мĕншĕн тесен унăн мăнаккăшĕ те çук.

— Мăнаккăшĕ те çук?! Мĕн лăпăртатăн эсĕ, айван?

— Мăнаккăшĕ пулнă пулсан, вăл унăн пĕтĕм ăшчиккине пĕçертсе яратчĕ, унăн пĕтĕм пыршине нимĕн хĕрхенмесĕр çунтарса яратчĕ... Арçын ача мар, кушак аçи пулнине те пăхас çукчĕ.

Полли мăнаккăшĕ сасартăк аванмарланса кайрĕ. Хăй эмеллесе хăтланни ăна çĕнĕлле майлă курăна пуçларĕ: кушак аçине усал туни ачана та усал тунă пек пулма пултарнă. Чĕри çемçелме пуçларĕ те, вăл вăтанса кайрĕ, куççулĕ те тухрĕ ун.

Том пуçĕ çине аллине хурса, вăл çемçен çапла каларĕ:

— Эпĕ санах усă тăвас тесе тăрăшрăм вĕт, Том? Том, саншăн усăллă пулчĕ вĕт? — терĕ.

Том нимĕн кулмасăр-тумасăр ăна питĕнчен тĕллесе пăхрĕ. Унăн тути кĕтессисем анчах кăшт кăна палăрмалла кулнипе чĕтрекелерĕç.

— Эпĕ пĕлетĕп, мăнакка, эсир мана ырă суннă, эпĕ те Питера ырă сунтăм. Вăл уншăн усăллă пулчĕ. Вăл çав тери маттур ташланине эпĕ нихçан та курманччĕ...

— Çите, çитĕ, Том, мана татах ан хурлантар. Хăвна ху лайăхрах тыткала, ăслă ача пул... Урăх санăн эмел таврашĕ ĕçмелле пулмĕ.

Том уроксем пуçланичченех шкула çитрĕ. Çавăн пек тĕлĕнмелле япаласем юлашки вăхăтра кашни кунах пулса пынине пурте асăрхарĕç. Паян та юлташĕсемпе выляс вырăнне вăл шкул картишĕнче, хапха патĕнче çаврăнкаласа çӳрерĕ. «Эпĕ сывмартарах-ха», — терĕ вăл выляма чĕнекенсене хирĕç. Сăн-сăпачĕ унăн, чăнах та, питĕ чирлĕ курăнать. Вăл ăçта килнĕ унталла пăхкаланă пек пулчĕ, хăй пермай çула тинкерчĕ. Инçетре Джефф Тэчер килни курăнсанах, Том пичĕ йăл çуталса кайрĕ, анчах тепĕр минутранах унăн сăнĕ-пичĕ каллех салхуланчĕ. Джефф хапхаран пырса кĕрсен, Том ун патне чупса пычĕ, ăна пур майпа та йăмăкĕ çинчен сăмахлаттарма тăрăшрĕ, анчах лешĕ, тăмсайтарах пулнăран, сăмах тĕртнисене чухлаймарĕ. Том пĕрмай кĕтрĕ те кĕтрĕ, инçетре çутă кĕпе курăнса кайсанах хĕпĕртенипе тăрăс-тăрăс сикме те хатĕр пулчĕ, çывăхарах çитсен, çавăн пек кĕпе тăхăннă хĕрачана вăл Бекки пулманшăн пĕтĕм чунтан-вартан кураймарĕ. Юлашкинчен херача кĕписем курăнма пăрахрĕç, Том вара пуçĕпех хуйха ӳкрĕ. Хуйхăрса та шухăша кайса, вăл пушă класа кĕчĕ те асап тӳсмешкĕн хăй вырăнне кайса ларчĕ. Çав вăхăтра хапха патĕнче татах тепĕр хĕрача кĕпи вĕлт курăнса кайрĕ, Томăн чĕри картах турĕ. Пĕр самантрах вăл картишнелле чупса тухрĕ те индеец пек, урнă манерлĕ хăтланма тапратрĕ: кăшкăрашрĕ, ахăлтатса кулчĕ, арçын ачасем хыççăн хăваласа çӳрерĕ, шикленмелле хăрушшăн хӳме урлă тапа-тапа сикрĕ, пуçхĕрлĕ утса çӳрерĕ, — пĕр сăмахпа каласан, тĕрлĕрен паттăрла ĕçсем туса хăтланчĕ, хăй пĕрмаях Бекки еннелле пăхкаларĕ — вăл пăхать-ши, пăхмасть-ши тесе шухăшларĕ. Анчах Бекки ăна асăрхамарĕ пулмалла, вăл ун еннелле пăхмарĕ те. Нивушлĕ вăл Тома курмасть? Том ун çывăхне пычĕ те хăйĕн паттăрла ĕçĕсене ун патĕнче тума тапратрĕ. Сатуррăн кăшкăрса, вăл йĕри-тавра чупкаларĕ, пĕр юлташĕ çинчен карттусне хывса илчĕ те шкул тăрри çинелле ывăтса ячĕ, арçын ача ушкăнĕ хушшине пырса кĕрсе, вĕсене ăçталла килчĕ, çавăнталла салатса ячĕ. Бекки умнех çĕр çине тăсăлса ӳкре те ăна кăшт çеç ӳкермерĕ. Бекки аяккалла çаврăнчĕ, сăмсипе каçăртрĕ те çапла каларĕ:

— Пф! Хăшпĕр çынсем хăйсене хăйсем шутсăр вăр-вар çаврăнакансем тесе шутлаççĕ-çке... Яланах вара мухтанса çӳреççĕ...

Томăн, çакна илтсен, питçăмартийĕ хĕп-хĕрлех пулса кайрĕ. Вăл çĕр çинчен тăчĕ те, хуйхăллăскер тата хăйне таптаса лапчăтнă пек пулнăскер, аяккалла утрĕ.

13-мĕш сыпăк. Пиратсен шайкки парăссем карать

Том хăйĕн ăшĕнче каллĕ-маллĕ улăштармалла мар çиреп шут тытрĕ. Чунĕнче шанăçсăрлăх йăва çавăрчĕ. «Мана пурте пăрахрĕç, эпĕ пĕчченех, тĕнчере никам та мана юратакан çук», — терĕ вăл хăйне хăй. Кайран çынсем ăна мĕн тарана çитернине пĕлсен, тен, ӳкĕнĕç те, ăна хĕрхенĕç те. Вăл ырă кăмăллă, лайăх ача пуласшăн тăрăшнăччĕ, анчах вĕсем пулăшасшăн пулмарĕç. Вĕсен унтан хăтăласах килет пулсан, мĕн вара. Вăл пăрахать те каять, вĕсем вара мĕн вăрçас килнĕ таран вăрçчăрах ăна. Вăрçчăр ĕнтĕ. Пурте пăрахнă пĕччен ача ӳпкелеме пултарать-и вара? Ия, çынсем ăна ирĕксĕрех ирсĕр ĕçсем тăвас çул çине тухса тăмалла турĕç. Унăн хăйне валли урăххине суйласа илмелли çук.

Вăл ĕнтĕ Çаран тăкăрлăкĕ патне çитрĕ, ачасене класа кĕме чĕнекен шкул чанĕн сасси аран çеç илтĕнчĕ ăна. Çав питĕ лайăх паллакан сасса урăх нихçан та, нихçан та илтес çук ĕнтĕ тесе шухăшласа, Том ĕсĕклесе макăрса илчĕ. Çакăнпа килĕшме питĕ хĕн. Анчах мĕн тăвас-ха? Вăл урăхла тума пултараймасть. Ăна тĕртсе яраççĕ, аплипех пăрахса хăвараççĕ пулсан, парăнас пулать ĕнтĕ, анчах вăл вĕсене каçарать.

Çапла вăл час-часах тата хытăрах ĕсĕклеме тытăнчĕ.

Лăп çак тапхăрта вăл хăйĕн чи лайăх юлташне Джо Гарпера тĕлех пулчĕ. Лешĕн те сăн-сăпаче салхуллă, вăл та чунĕ ыратнипе пысăк шухăш тытни паллă. Иккĕленмелли те çук, вĕсем иккĕшĕ те «пĕр шухăшлă икĕ пĕрешкел чун». Том, хыттăн ĕсĕклесе, куçĕсене çаннипе шăла-шăла, хăй килтен тухса кайма шут тытни çинчен, килте хăйне çав тери хĕсни, ăна унта никам та хĕрхенменни çинчен каласа кăтартрĕ, — тухса каятăп та нихçан та таврăнмастăп, терĕ. «Джо, эсĕ мана манас çук пулĕ тесе ĕмĕтленсе тăратăн», — хушса хучĕ вăл юлашкинчен.

Анчах кунта Джо хăй те Томран çавăн çинченех ыйтасшăн пулни, çавна калас тесе вăл Тома тахçантанпах шырани палăрса кайрĕ. Джона амăшĕ хăйма çисе янăшăн хертсе пĕтернĕ. Джо хăймине тутанса та пăхман, куçпа та курман. Паллах, ĕнтĕ вăл амăшне йăлăхтарса çитернĕ пулĕ çав, амăшĕ ăна хăй патĕнчен уйрăлса кайтăр, тет улĕ. Апла пулсан, унăн амăшĕ ĕмĕтленнине тумалли çеç юлать; Джо ĕнтĕ амăшĕ телейлĕ пулĕ тесе шанса тăрать, хăйĕн мĕскĕн ачине нимĕн хĕрхенӳсĕр сивĕ тĕнчене, хĕн-хур курса пурăнса вилмелли çĕре кăларса янăшăн вăл нихçан та ӳкĕнмĕ, тесе шанса тăрать.

Çапла ĕнте хĕн-хур куракан икĕ ача, хăйсен хуйхисем çинчен пĕр-пĕрне каласа кăтартса, юнашар утса пычĕç. Вĕсем пĕр-пĕриншĕн тăвансем пекех хытă тăрар, хамăра асап курса пурăнассинчен хăтаричченех пĕр-перйнчен нихçан та уйрăлмăпăр тесе каварлашрĕç. Унтан вĕсем харпăр хăй мĕн тума шутланисем çинчен каласа кăтартма пуçларĕç. Джо çынсенчен аякри çер шăтăкне пĕчченех кайса типĕ çăкăр хыттисемпе тăранса пурăнас, вара асап курса, тӳссе шăнса вилес, терĕ. Анчах Том мĕн каланине илтсен, вăл унпа килĕшрĕ: ирсĕр ĕçсем туса пурăнасси тата лайăхрах та усăллăрах, терĕ, çавăнпа вара вăл та пират пулма шут тытрĕ.

Санкт-Петербургран виçĕ мильре, Миссиссиппи шывĕ пĕр миля сарлакăш ытла пулнă çĕрте, пĕр вăрăм та ансăр вăрманлă утрав пур. Вăл утравăн ту енĕ патĕнче хăйăрлă ăшăх вырăн пур, кунта вăрă-хурахсене пытанса курăнмашкăн питех те аван. Утравĕ сĕм-çăра вăрман ӳссе ларнă леш енчи çыран патнеллерех выртать, унта пĕр çын таврашĕ те çук. Шухăшлакаласа пăхсан, хайхи геройсем Джексон утравĕнче хăйсен резиденцийĕ тăвас тесе шут тытрĕç. Хăйсен кам çине пиратла тапăнса çӳрессисем çинчен вĕсем шухăшламарĕç те. Унтан вĕсем Гекльберри Финна шыраса тупрĕç те, вăл хавассăнах вĕсем çумне çыпăçрĕ. Гекшăн пулсан, хăй валли кирек мĕнле карьера суйласан та пурпĕрех. Хăйсем пĕр-пĕринпе ăçта тĕл пуласси çинчен каварлашса, вĕсем уйрăлса утрĕç, — вĕсем хăйсем юратнă сехетре, урăхла каласан, çур çĕрте, хуларан икĕ миля тăварахра, шыв хĕрринче, çын çук çĕрте пĕрле тĕл пулас, терĕç. Çав тĕлте пĕренерен тунă пĕчĕкрех сулă тăнă, вĕсем çав сулла вăрлама шут тытрĕç. Кашниех хăйпе пĕрле вăлтасемле çекĕлсем, тата, вăрлама пултарсан, çимелли япаласем те илмелле тесе кавар турĕç. Çав япаласене вара май килнĕ таран тискертереххĕн тата çынсене тĕлĕнтермеллерех вăрламалла. Кăнтăрла çитиччен вĕсем кашниех ачасем хушшинче «хулара ак часах тем илтĕнĕ» тесе сăмах сарма ĕлкĕрчĕç. Çавăн пек систернĕ ачасене пурне те вĕсем «чĕлхесене çыртса çӳреме, мĕн пулассине кĕтме» хушрĕç.