Электронлă вулавăш

 

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

 

Эрпинес хĕрĕме

 

Мĕскер кунçул!

Ăçта ун аслă карчĕ?

Шутла та çирĕплет ăспа ăна:

Камра хăват мĕн чуль?

Кама ăçта кăкарчĕç?

Кам ĕçĕпе пуян, кам пăсĕпе кăна?

 

Çĕрме пуян та пур,

Пур сулçӳревçĕ тервĕш,

Паллах, хурах та çĕр çинче пурах!

Пурне те хăйĕн виçипе картса хур:

Кашни ухмахăн хăйĕнле пĕлтерĕш,

Çавна пĕлсе хакла, Чĕппĕм — Хура Курак!

 

Манра ӳпкевĕм çук.

Санпа хĕвел хăпарчĕ.

Тупа тăватăп: пурăнсам кăна!

 

2000, утă, 15.

Салтаккасси — Шупашкар.

Ĕç тухмарĕ, чухлаймăрăм...

Урăхла тăвасшăнччĕ.

Усал вăрлăхе акрăм, —

Ыррине акасшăнччĕ.

Ун ăшне кĕресшĕн марччĕ,

Ачаш туйăм хистерĕ

(Куçăма тĕтре-ши карчĕ?),

- Тусна ан пăрах! - терĕ.

 

Хиреçӳ сăлтавĕ пулса

Тăрса юлтăм çав, тăван.

Пăхса тăнă пулсан кулса

Тĕрĕсрехчĕ, тен? Айван...

Сăмах вăл — çерçи мар,

Тухса кайсан тытаймăн...

Эс курăн уншăн шар,

Йывăрлăхне чăтаймăн.

 

Калас тесен — шухăшла,

Унтан тин çеç «персе яр».

Ан пултăр кулăшла,

Ан пултăр ытла хаяр...

 

Сăмах суранлатать

Çын чĕрине, ан манăр!

Сиплет е ăшăтать

Ырă сăмах çеç, шанăр!

Ял хĕрринче, айламра, лаштра ватă йăмра ларать. Питĕ сарлака вăл, илемлĕ. Ун çине пăхсан чунра лăпкăлăх, канăçлăх суралать. Çав вăхăтрах тата темĕнле вăрттăнлăх йăмра патне туртать.

Пĕрре çуллахи лăпкă каç, ĕçсем пĕтнĕ хыççăн, эпир юлташпа, Хветĕрпе йăмра çумне кайса лартăмăр. Ларатпăр çапла, йăмра çумне таяннă та канатпăр. Йăмраран темле ăшă, хăват паракан хум тухать. Çак хум пире çавăрса илме пуçларĕ. Эпир Хветĕрпе пĕр-пĕрин çине пăхса илсенех пирте çын ăнланмалла мар вăй пуррине туйрăмăр. Çакна ăнланса илсенех Ăшă Хум пире çĕр çумĕнчен çĕклесе Йăмран, темшĕн савăнса ал çупакан тураттисем, хушшинелле çавăрттарса илсе кĕрсе кайрĕ.

Хветĕрпе иксĕмĕр те пĕр харăсах куçа уçса ятăмăр. Пăхатăп: эпир çӳллĕ ту — Улăп тăвĕ çинче тăратпăр. Йĕри-тавра вара пурте курăнать. Тăвăн пĕр енче этем пусман чăтлăх. Унта çăмламас упасем халь-халь тытса çурас пек çӳреççĕ. Вĕçен кайăксем йывăçсен шĕпĕлтетсе лараканçулçисемпе пĕрле ырра ĕненсе, телей йыхăрса юрлаççĕ.

Тепĕр енче тĕттĕм кӳлĕ. Ун йĕри-тавра хăмăш хумханать. Вăл хумханнă май хайхи Йăмра (эпир курни) мăнаçлăн саркаланса ларать. Ун çулçисем пĕрре тĕттĕм симĕссĕн, тепре çутă симĕссĕн курăнса пире çӳçентерсе ярать. Кӳлĕпе йăмрара темле вăрттăнлăх пурри туйăнса тăрать.

Малалла

Ман çывăх кӳршĕ — ватă коммунист,

Çуртра ăна — хисеп те пысăк чыс.

Калас-тăк, маншăн вăл — тăван атте,

Каç-каç кайса ларатăн ун патне.

 

Сăмах-юмах пуçлать вăл майĕпен, —

Мĕн-мен кăна вăл пурнăçра тӳсмен!

Хăй каламасть пулин те мĕнпурне,

Пĕлетĕп эпĕ унăн кунçулне.

 

Ялан вăл утнă теветкел çулпа,

Кулак ăна тĕлленĕ пăшалпа,

Шăнараймасăр сăхă ăншăртне,

Çĕрле вут тĕртнĕ унăн кил-çуртне.

 

Утать, утать вăл пурпĕр малалла:

Ун ял-йышпа çĕн пурнăç тумалла!

Çапла этем чĕри — хастар чĕре

Хĕрет те пиçехет кĕрешӳре.

 

Çапла вĕри вăл коммунист чĕри,

Çут тĕнчере чĕррисенчен чĕрри!

Ăна нимле юр-пăр сивĕтеймест,

Ăна чи çивĕч хĕç те витеймест.

 

Ман çывăх кӳршĕ пулна вăрçăра, —

Выртать виç орден халĕ арчара.

Виç сыпăкри «Мухтав» орденĕсем —

Паттăрлăхпа хăюлăх паллисем.

 

Халь вăрçă ветеранĕ пенсире,

Вăл пурпĕр халăх ĕçĕпе çӳрет.

Вăл — халăх контролерĕ хулара,

Малалла

Çуралнă чун пурăнать

Пылпа çу çимесен те.

Тен, ăнмасть çул, тен, ăнать? —

Пĕлекенĕ çук пĕри те...

Пур пĕрех пурăнать вăл, чун.

 

Пылпа çу ăшĕнче те

Чун хăратъ иккен хăш чух.

Шывпа çăкăр çисен те

Пылланать вăл чăрсăр, шух.

Пур пĕрех пурăнать вăл, чун.

 

Вилчĕ çын. Хуйхăратпăр,

Хĕрех кунччен хăратпăр,

Чунне вĕçĕм мухтатпăр,

Çуртасем те çутатпăр...

Пур пĕрех пурăнать вăл, чун.

Телее аякра шырамаççĕ.

Телее шыв сапса ӳстермеççĕ.

Телее пасарта та сутмаççĕ,

Çуккисем укçалла илеймеççĕ.

 

Телее çăкăрпа та çимеççĕ.

Телее писменпе те виçмеççĕ.

Телее килĕрен валеçмеççĕ,

Уншăн тăтăш çынсем тĕмсĕлеççĕ.

 

Телее кивçене те илмеççĕ

Телее саклата та хумаççĕ.

Телей ăçтине пач пĕлмеççĕ,

Ăна ĕненеççĕ, кĕтеççĕ.

Кĕрхи пурнăç авăрĕ.

Хăрушă. Шăнăр туртать.

Çылăхсемшĕн тавăрĕ,

Кур, ав, тетелне уртать.

 

Çавăрать. Кун таврăнать.

Кам малта? Кам хыçалта?

Малаллах-мĕн çаврăнать

Пурнăç урапи хăçан та.

 

Кĕрхи пурнăç авăрĕ, —

Пĕр çаклансан тухаймăн.

Ватлăх — вилĕм сунарĕ,

Каллех çамрăк пулаймăн.

Çурхи хĕвел пайăркисене хĕрхенмесĕр çĕр питне ăшăтма пуçларĕ. Хĕл ыйхинчен вăранакан çут çанталăк кашнинех тав туса кĕтсе илчĕ тейĕн: юр васкаса ирĕлме, çырмасем шывпа тулма пуçларĕç.

Ял пуçĕнче ларакан йăмра та çут çанталăк парнине хавас пулчĕ. Унăн турачĕсем ыйхăран вăранакан ача пек хĕвеле хирĕç туртăнчĕç. Вăл юратнă турачĕсем хĕллехи сивĕ çилпе авăнчĕç пулсан та хуçăлманнишĕн питĕ савăнчĕ. Акă, курсамăр, мĕн тери яштака та маттур вĕсем. Йăмра кăмăлне туйнă пекех туратсем çурхи лăпкă çилпе хумханма пуçларĕç: юратакан амăшĕн чĕрçийĕ çинче вылякан телейлĕ ача-пăчана аса илтерчĕç вĕсем.

Анчах савăнăç нумая пымарĕ. Çурхи хĕвел çĕр питне ăшăтма васканă пĕр ир йăмра турачĕсем пĕрин хыççăн тепри çĕр çине ӳкме пуçларĕç. Кашнине çивĕч тимĕр касса ӳкернĕ май йăмран пĕтĕм вулли тăрăх çӳçентерекен сивĕ кайрĕ. Ах, юратса ӳстернĕ турачĕсенчен пĕрре те уйрăлас килмерĕ унăн! Пĕтĕм пурнăç илемĕ вĕсемпе пĕрле ӳксе çухалчĕ тейĕн. Нумайччен хурланчĕ йăмра: ытарайми турачĕсем ӳссе тĕрекленнĕ вăхăта аса илсе ларчĕ.

Ак, савăнăç! Туратсене касса ӳкернĕ алăсемех вĕсене унран инçех те мар чавса лартрĕç. Йăмра хăйĕн суранĕсем çинчен манса юратнă турачĕсене кунран кун сăнама пуçларĕ. Акă виççĕшĕ лайăхах чĕрĕлчĕç. Сăрта лартнисем, вĕсем иккĕн, тымар яраймасăр аспланчĕç: эх, вĕсене унта нӳрĕк çитмест-çке-ха! Йăмран чун ыратăвне сисрĕ-ши çут çанталăк- эрне ытла пĕр чарăнмасăр тенĕ пекех çумăр çуса тăчĕ...

Малалла

Тăван комсомола халаллатăп

 

Чăваш комсомолĕ,

Эс утмăл çулта,

Анчах маншăн ĕмĕр

Эс — çамрăк юлташ.

 

Нихçан нимле ватлăх

Сана авас çук,

Ан тив, иртсе кайтăр

Çĕр çул е пин çул.

 

Санпа эпĕ ӳснĕ,

Вăй илнĕ санпа,

Ялан çирĕп утнă

Пĕр тĕрĕс çулпа.

 

Çуралнă çĕн пурнăç —

Чăн ирĕк тĕнче

Хăватлă Октябрĕн

Вут-çулăмĕнче.

 

Мăнукăм ыйтать халь:

— Кам пынă малта?

Ăна эп калатăп:

— Шинеллĕ салтак!

 

Салтакĕ те пулнă

Ку çĕнĕ йышши:

Вăл — пирĕн поэтăмăр

Çеçпĕл Мишши.

 

Арканнă хуçалăх,

Хăруш выçлăх çул...

Эпир çула тухнă

Шăпах çавăн чух.

 

Пухса кирпĕчшерĕн

Унтан та кунтан,

Хăпартнă, çĕкленĕ

Тăван кил-çурта.

 

Пулман чăваш çĕрĕн

Индустри тени.

Кĕç илтĕнчĕ вăл та

Ӳссе кĕрлени.

 

Ума тухса выртрĕ

Малалла