«Манӑн тӗллев — уйрӑм ҫырассин тата пӗрле ҫырассин ытлашши идиотизмӗнчен хӑтарасси», (Орфографи ҫумкомиссийӗн пуҫлӑхӗ Пётр Яковлев)

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче Чӑваш чӗлхе комиссийӗн ҫумкомиссийӗн, — "Чӑваш чӗлхин орфографи ҫумкомиссийӗ" ятлӑскерӗн, — черетлӗ ларӑвӗ иртнӗ.

Манӑн комментарисем

1)"ҫӑлтӑрпа палӑртнисене пӗтермелле;"

—Тӗппипех килӗшмелле.

2)"«ӑ», «ӗ» тухса ӳксен пӗрле ҫырмалла: тӗслӗхрен, «ҫӑлкуҫ» — пӗрле; «ҫӑл куҫӗ» — уйрӑм;"

—Ку —кашкӑртан тарса упа патне кайни.

Далее...

Приснился мне сон, будто Генсек Чувашской Республики пригласил к себе на дачу молодого Президента Академии чувашского языкознания Федота Филина и стал советоваться – как быть с чувашской орфографией и вообще с чувашским государственным языком? А то тут появились свои Реформатские, Дурновы, Виноградовы, Поливановы – не разберешь, кто за Марра, кто за Ашмарина... Молодой ученый тоже разбирается лишь так-сяк, да никак не может мыслить по-научному. Хорошо, что наш Генсек не Сталин. Сталин не любил неясностей...

В языкознании продолжалась нешуточная борьба.

Далее...

Виталий Петрович Станьял каллех чӑваш ҫырулӑхӗн шӑпишӗн пӑшӑрханать. http://chuvash.org/blogs/comments/2702.html

Ӗнтӗ тата мӗн туса пӑхмалла-ши?

Эп хам та ку ыйтупа тахҫантанпах ҫыратӑп. "Хыпар", "Советская Чувашия", "Илем", "Чебоксарские новости", "Сувар", "Тӑван Атӑл", "Ялав", "Самар Ен", "Канаш" (Чӗмпӗр хули),... Ӑҫта-ӑҫта кӑна кун ҫути кӑтартса пӑхман-ши хам шухӑшсене!... Хӑшӗсене Интернета та вырнаҫтарнӑ. Результачӗ вара ... урлӑм ҫине пӑрҫа сапнӑ пек кӑна.

Далее...

Я по поводу феномена неосуваризма на этом сайте поместил несколько статей. См., например, вот здесь.

Одно дело, когда "основы неосуваризма" проталкивают в народ такие люди, как Владимир Алмандай. И совсем иной коленкор, если таким персонам начинают "помогать" остепенённые, уважаемые, неслучайные учёные люди.

Но и при таком ракурсе можно быть уверенными, что историк и этнолог В.П.Иванов или искусствовед А.

Далее...

Виталий Станьял. Из карманного дневника

18 декабря 2015 года в Национальной библиотеке Чувашской Республики состоялся круглый стол по обсуждению проекта «Концепция учебно-методического комплекса по истории Чувашии». Рабочий вариант Концепции по заказу Минобразования разработан Чувашским государственным институтом гуманитарных наук (ЧГИГН) и вынесен на обсуждение в связи с поступлением на имя Министра письма историка Сергея Щербакова. В обсуждении документа принял участие заместитель министра образования и молодежной политики Сергей Кудряшов.

Далее...

Канадӑри Макгилла университечӗн психологӗсемпе нейрофизиологӗсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх ача малтанхи икӗ ҫулӗ хушшинче илтнӗ чӗлхе унӑн нерв тытӑменче те пуҫ миминче те йӗр хӑварать. Малашне вӑл урӑх чӗлхе тавралӑхӗнче пурӑнсан та, ӑна мансан та, пуҫласа илтнӗ чӗлхе ҫав-ҫавах тӑван чӗлхе пек упранать. Кун пирки Nature Communications журналта ятарлӑ статья тухнӑ. «Интерфакс» сайтӗнче ӑна тишкерсе пичетленнӗ статьян куҫарӑвӗпе сире Чӑваш халӑх сайчӗ паллаштарать.

Сӑнав ирттерме ӑсчахсем ачасене виҫӗ ушкӑна пайланӑ: Францире пурӑнса хрантсусла калаҫакансем (10 ача), Франци кил-йышне усрава илнӗ Китайра ҫуралнӑ ачасем (21 ача, Францие куҫса килнӗ чухнехи вӑтам ӳсӗм — 12,8 уйӑх), француз чӗлхине вӗренекен, унпа ирӗклӗн калаҫакан китай ачисем (12 ача).

Далее...

Турцирен хурлӑхлӑ хыпар ҫитрӗ. Чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче тӗрӗк чӗлхисен паллӑ тӗпчевҫи Талат Текин пирӗнтен уйрӑлса кайнӑ. Ку ҫухатушӑн уйрӑмах чӑваш чӗлхеҫисем хытӑ пӑшӑрханаҫҫӗ. Эпир Санкт-Петербург университечӗн Хӗвелтухӑҫ факультетӗнчен тӗрлӗ ҫулсенче вӗренсе тухнӑ чӑваш чӗлхеҫисемпе — Атнер Хусанкайпа, Геннадий Дегтярёвпа тата Эдуард Лебедевпа — тӗл пулса калаҫрӑмӑр. Вӗсене хӑйсен шухӑш-кӑмӑлне палӑртма ыйтрӑмӑр.

Талат Текина юлашки ҫула ӑсатнӑ самант.

Далее...

Эсир хӑвара гуманитарисен йышне кӗртетӗр пулин те ку тӗлӗнмелли фактсем ҫав-ҫавах тӗлӗнтермеллех. Вӗсене пӗлни сирӗн кӑмӑла каясса шанатпӑр.

1. Абрахам де Муавр акӑлчан математикӗ ӑнсӑртран тенӗ пек хӑйӗн ыйхи кашни кун 15 минут ытларах пулнине асӑрханӑ. Ӑсчах вара ыйхӑ вӑхӑчӗ хӑҫан 24 сехете ҫитнине арифметикӑлла програссипе шутласа кӑларнӑ. 1754 ҫулхи чӳкӗн 27-мӗшӗ пулса тухнӑ. Тӗлӗнмелле те шӑп ҫав кун математик вилнӗ те теҫҫӗ.

2. Тӗне ҫирӗп тытса пыракан еврейсем христиансен паллисене ӳкерес-кӑтартасран сыхланаҫҫӗ.

Далее...

Тӗпчевҫӗсем пӗр вырӑнта тӑмаҫҫӗ, ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ сӑнавсем ирттереҫҫӗ. Ун валли чылай чух лабаратори шӑшийӗсемпе усӑ кураҫҫӗ.

Нумаях пулмасть, ав, Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Шттасенчи Рочестер университечӗн ӑсчахӗсем Деборы Кори-Слехт профессор ертсе пынипе пӗр тӗпчев ирттернӗ. Хальхинче вӗсем этем организмӗн аталанӑвне мӗн витӗм кӳнине пӗлесшӗн пулнӑ. Тӗрӗсрех, тавралӑх тасамарлӑхӗн витӗмӗ этеме епле сиен кӳнипе кӳменнине.

Чӑн та, таса мар тавралӑх ним ыррине те тумасть.

Далее...