Электронлă вулавăш

Джо индеец çав паллакан çыннăн юлашки сăмахĕсене хирĕç чĕнме ĕлкĕриччен çав шухăшсемпе пĕрле урăх шухăшсем те Гекăн вĕриленнĕ пуçне нумай пыра-пыра кĕрсе тухрĕç.

— Сана пăхма тĕмĕсем картласа тăраççĕ. Кунтарах сик-ха, ак çакăн пек. Халĕ куратăн-и? — терĕ Джо индеец.

— Ия. Унăн хăнасем пур пек çав. Ку ĕçе пăрахсан, лайăхрах мар-ши?

— Хам кунтан вуçех каятăп та, пăрахас-и вара? Тен, урăх нихçан та çакăн пек май килмест пулсан та, пăрахас-и вара? Татах тепĕр хут калатăп сана, мана унăн укçи кирлĕ те мар — эсĕ хăвна валли те илме пултаратăн ăна. Мана унăн упăшки çиллентерчĕ, темиçе хут та çиллентерсе хăтланчĕ... вăл мировой судья пулнăччĕ те çапкаланса çӳренĕшĕн мана тĕрмене хуптарчĕ. Анчах вăл çеç те мар. Вăл миллионмĕш пайĕ те пулмасть. Вăл мана çаптарма хушрĕ. Ия, негра çаптарнă пек, тĕрме умĕнчех мана пушăсемпе çаптарма хушрĕ. Пĕтĕм хула манăн намăса курса тăчĕ. Тытса çаптарчĕ мана, ăнланăтăн-и? Унăн телейне пула, вăл хăй вилчĕ, анчах эпĕ арăмĕпе шутласа татăлатăп.

— Ан вĕлер ăна! Ун пек ан хăтлан эсĕ!

— Ăна вĕлерес-и? Эпĕ ăна вĕлеретĕп тесе каларăм-и вара? Упăшки унта пулнă пулсан, эпĕ ăна вĕлереттĕм, арăмне вĕлерместĕп. Хĕрарăма хирĕç тавăрас тесен, ăна вĕлерсе хăтланма та кирлĕ мар, — вăл пустуй! Унăн сăн-питне çеç пăсмалла: сăмса шăтăкĕсене касса кăлармалла, хăлхисене касса татмалла, сыснанне татнă пек касмалла.

— Ай, турă, çырлах, апла вăл...

— Санран ыйтмаççĕ. Ан та чĕн луччĕ! Тĕрĕсрех тăрса юлăн. Эпĕ ăна кравать çумне çыхса хуратăп. Юн кайнипе вилсе кайнăшăн эпĕ макăрас та çук. Эсĕ, тусăм, мана хăвăн тус пулнипе пулăшатăн, çавăнпа эсă кунта килтĕн те, — эпĕ пĕччен пултарас та çук пулĕ. Хăраса каятăн пулсан, эпĕ сана çавăнтах вĕлеретĕп — ăнлантăн-и? Манăн сана вĕлермелле пулать пулсан, эпĕ ăна та вĕлеретĕп, вара никам та пĕлес çук çавна кам хăтланинне.

— Мĕн вара, тăвас-тăк, тăвас пулать. Часрах тусан лайăхрах пулĕ... Эпĕ пĕтĕмпех чĕтретĕп.

— Халĕ? Хăнасем умĕнче-и? Ох, асту, эсĕ темскер чееленсе хăтланатăл. Мĕн эсĕ тăруках хыпаланма пуçларăн? Çук, эпир унăн килĕнче хăй çутисем сӳниччен тăхтатпăр-ха. Ниçта васкамалли те çук пирĕн.

Гек халĕ çак юн тăкасси çинчен калаçнинчен те хăрушăрах шăплăх пулассине туйса илчĕ. Çавăнпа вăл хăйĕн сывлăшне те чарса урипе хуллен хыпашласа ăна пусмалли вырăн шыраса тупрĕ, вара паттăрлансах пĕр утăм каялла ярса пусрĕ. Çакна тунă чухне вăл тепĕр ури çинче сылтăмалла та сулахаялла сулкаланса тăчĕ, хытă сулăнса кайнипе кăштах кайса ӳкмерĕ. Çавăн пекех сыхланкаласа, çавăн пекех хăраса, вăл тепĕр утăм каялла пусрĕ, унтан татах та татах. Кĕтмен çĕртенех унăн ури айĕнче пĕр темĕнле турат çăтăрт! турĕ. Вăл сывлама та пăрахрĕ, чарăнса тăрсах итлеме пуçларĕ. Пĕр сас-чĕвĕ те пулмарĕ. Хĕпĕртесе кайсах, вăл сумах тĕмисен икĕ речĕ хушшинче тăвăр çĕрте хуллен çаврăнса илчĕ те хăвăрттăн, анчах нимĕн сас кăлармасăр, малалла утма пуçларĕ. Чул кăларнă вырăн тĕлне çитсен, вăл хăйĕн нимрен те хăрамалли çуккине туйса илчĕ те мĕн вăй çитнĕ таран сиккипе яра пачĕ. Ту çинчен аяларах та аяларах анса пычĕ, акă юлашкинчен вăл валлиец кил-çурчĕ патнех чупса çитрĕ те унăн алăкне чышкисемпе çапса шаккама тапратрĕ. Чӳречесенчен самантрах старик фермерăн тата унăн икĕ патмар ывăлĕн пуçĕсем курăнса кайрĕç.

— Мĕнле шав кунта? Кам шаккать унта? Мĕн кирлĕ сана?

— Кĕртĕр-ха мана часрах! Эпĕ сире йăлтах каласа кăтартатăп.

— Мĕскерлескер эсĕ?

— Гекльберри Финн. Часрах! Кĕртĕр мана!

— Гекльберри Финн, питех те тĕлĕнмелле! Ку ят пур çын алăке те уçăлса каймалла ятах мар ĕнтĕ. Анчах çапах та, ачасем, кĕртĕр-ха ăна. Курар-илтер мĕн пулнине.

Хăйне алăк уçса кĕртнĕ-кĕртменех, Гек тӳрех çапла каларĕ:

— Тархаслатăп, эпĕ сире каланине никама та ан калăр, ахаллĕн манăн пурнăç курасси те пĕтет. Анчах тăлăх арăм мана нумай ырă турĕ, çавăнпа сире акă мĕн çинчен каласа кăтартатăп. Эпĕ çакна каланине эсĕр никама та каламастпăр тесе сăмах паратăр пулсан...

— Чăнах та, унăн темскер çинчен каламалли пур, вăл ахаль каламасть çавна! — терĕ старик. — Ну, ачам, мĕн пĕлнине каласа кăтарт, эпир никама та каламастпăр... нихçан та...

Виçĕ минутран старикпе ывăлĕсем, лайăх хĕçпăшалланнăскерсем, сăрт тăррине хăпарса çитрĕçте, хăйсен хĕçпăшалĕсене хатĕрлесе тытса, сумах тĕмисем хушшинчи сукмак тăрăх чĕрне вĕççĕн утса пычĕç. Гек вĕсене çав вырăна ертсе çитерчĕ те малалла каймарĕ. Вăл мăн чул хыçне пытанса ларчĕ те хăлхисене тăратсах итлеме пуçларĕ. Шăп, Гек пăшăрханса кĕтрĕ. Сасартăк пăшал сасси кĕрĕслетни тата такам кăшкăрни илтенсе кайрĕ, Гек малалла мĕн пулассине кетсе те тăмарĕ. Вăл сиксе тăчĕ те ури тупанĕсене çĕре тивертмесĕр аялалла вĕçтерчĕ.

 

30-мĕш сыпăк. Томпа Бекки çĕр ăшĕнчи шăтăкра

Вырсарникун ирхине, шуçăм киле пуçласанах, Гек ту çинелле хăпарчĕ те валлиец-старик патне пырса шаккарĕ. Çуртра пурăнакансем пурте çывăраççĕ-ха, анчах хытах çывăрмаççĕ, мĕншĕн тесен вĕсем çĕрле пăлханнă хыççăн лăпланса çитеймен. Чӳречерен тахăшĕ:

— Кам унта? — тесе ыйтрĕ.

Гек хăранă сасăпа хыттăнах мар çапла каларĕ:

— Тархасшăн, кĕртĕр-ха? Эпĕ çеç кунта, Гек Финн, — терĕ.

— Вăл ятшăн, ачам, пирĕн кил алăкĕ яланах уçă, кăнтăрла та, çĕрле те. Ырă сунса кĕтетпĕр.

Пĕчĕк çапкаланчăк хăлхисемшĕн çак сăмахсем питех те тĕлĕнмелле пек туйăнса кайрĕç. Нихçан та вăл çакăн пек кăмăллă сăмахсем илтменччĕ-ха. Кам та пулин халиччен ăна: «Ырă сунса кĕтетпĕр!» тесе каланине те астумасть вăл.

Алăка çавăнтах уçрĕç те, Гек пӳрте кĕчĕ. Ăна пукан çине лартрĕç, старикпе унăн маттур ывăлĕсем васкасах тумланчĕç.

— Ачам, хырăму хытах выçнă пулĕ, тетĕп. Ирхи апат часах, хĕвел тухсанах, пулать, — вĕри апат, асту. Эпĕ те, ачасем те эсĕ пирĕн патăрта çывăратăп пулĕ тесе шухăшланăччĕ.

— Эпĕ шутсăрах хăрарăм! — тесе ăнлантарчĕ Гек. — Вара чуппипе яра патăм. Эсĕр пистолетсемпе пеме тапратсанах, эпĕ ура вăйĕ çитнĕ таран чупма тапратрăм, нимĕн канмасăр пĕр виçĕ миля чупрăм. Халĕ ĕнтĕ эпĕ çав ĕç çинчен пĕлмешкĕн килтĕм. Çавсене, шуйттансене, — вĕсем вилĕ пулсан та, — тĕл пулас марччĕ тесе, юри тул çутăличчен килтĕм.

— Мăнтарăн ачи, ку каç саншăн ырах пулмарĕ пулас: сан сăн-питӳ хĕн-хурлă курăнать. Нимех те мар-ха вăл. Акă вырăн: апатлансан, тӳрех вырт та çывăр. Çук, ачам, вĕсем вилĕ мар, — çавăншăн эпир питĕ тарăхатпăр. Куратăн-и, мĕнле пулчĕ. Эсĕ каланă тăрăх, эпир вĕсене ăçта тытмаллине пĕлтĕмĕр, çавăнпа та вĕсем патне çывăхах йăпшăнса пытăмăр. Анчах сумах тĕмисем хушшинчи сукмак çинче нӳхрепри пекех тĕттĕм вĕт. Вĕсенчен пĕр вунпилек утăмра чарăнса тăтăмăр пулĕ, сасартăк хамăн ачху! тăвас килнине туйса илетĕп. Шутсăрах телей пӳлмарĕ. Эпĕ апла та, капла та чарма хăтланатăп, анчах нимĕн тумалли те çук, — менпур вăйпа ачху! туса ятăм. Эпĕ малта пистолет хатĕрлесе тытса пыраттăм. Эпĕ ачху! туса ятăм çеç, çав мошенниксем сукмак çинчен тĕмсем хушшинелле вĕлт çеç кĕрсе кайрĕç, тĕмсем ăшĕнче туратсем çăтăртатма пуçларĕç, эпĕ: «Перĕр, ачасем!» — тесе кăшкăратăп. Хам ăçта çатартатать, çавăнталла перетĕп. Ачасем те персе ячĕç. Анчах усалсем вăрман ăшĕпе тарма пуçларĕç. Эпир вĕсем хыççăн каятпăр. Эпир виçсĕмĕр те тивертеймерĕмĕр пулмллла... Тарма пуçлас умĕн вĕсем те пире пĕрер хутчен персе илчĕç. Анчах вĕсен пулисем нимĕнле сиен тумасăрах пирĕн çумăн шăхăрса иртсе кайрĕç. Вĕсен ура сассисем илтĕнми пулсан, эпир вĕсене хăвалама пăрахрăмăр, ту çинчен антăмăр та полицейскисене ура çине тăратрăмăр. Вĕсем çынсене пуçтарчĕç те шыв хĕрринелле тăратса тухрĕç, тул çутăлсанах, шериф вăрман ăшĕнче пĕтĕм халăхпа ухтарать. Манăн ачасем те каяççĕ. Сăнран пăхсан çав санăн усалусем мĕнле, эсĕ пире çавна каласа пама пултарсан аванччĕ, вăл пире питĕ пулăшатчĕ. Анчах эсĕ вĕсене тĕттĕмре лайăххăн кураймарăн та пулĕ?

— Çук, эпĕ вĕсене хулара куртăм та вĕсем хыççăн утрăм.

— Питĕ аван! Кала, эппин, кала-ха, ачам, вĕсем мĕнлескерсем?

— Пĕри хăлхасăр-чĕлхесĕр ватă испанец, ăна эпĕ хулара пĕрре е икĕ хут курнă, тепри — çĕтĕк-çатăк тум-тирлĕскер, питĕ ирсĕр сăн-сăпатлăскер...

— Ку пире çитет, ачам... Вăл çынсене эпир пĕлетпĕр. Пĕрре вĕсене вăрманта тĕл пултăмăр. Вĕсем тăлăх арăмăн çурчĕ таврашĕнче çапкаланса çӳретчĕç, пире курчĕç те аяккалла шăвăнчĕç. Ачасем! Хăвăртрах шериф патне, апатне кайран та çиме ĕлкĕретер!

Валлиецăн ывăлĕсем çавăнтах тухса утрĕç. Вĕсем алăк патнелле кайсанах, Гек вĕсем хыççăн чупрĕ те çапла каларĕ:

— Вĕсене эпĕ кăтартса пани çинчен, тархасшăн, никама та ан калăр! Тархасшăн!

— Юрать. Калаттарасшăн мар пулсан — каламаст-пăр. Калас пулсан та, уншăн сана мухтĕччĕç вĕт.

— Ой, çук, çук! Тархасшăн, ан калăр! Çамрăккисем тухса кайсан, старик Гека çапла каларĕ.

— Вĕсем калас çук, эпĕ те каламастăп. Анчах эсĕ мĕншĕн çавăн çинчен пĕлтересшĕн мар-ха?

Гек ăнлантарса хăтланасшăн пулмарĕ, вăл пĕрмай: «Çав пĕр çынĕ çинчен эпĕ ытла та нумай пĕлетĕп, эпĕ пĕлнине хăйне пĕлтерес килмест, пĕлсессĕн, вăл мана вĕлеретех», — тесе тăчĕ.

Старик татах каламастăп тесе тепĕр хут сăмах пачĕ, çапах та хăй çапла ыйтрĕ:

— Ачам, ăçтан сан пуçа кĕчĕ-ха вĕсен хыççăн çӳреме? Вĕсем сана ырă мар çынсем пек туйăнчĕç-и-мĕн?

Гек, юрăхлăрах ответ шыраса, чĕнмесĕр тăчĕ. Юлашкинчен çапла каларĕ:

— Куратăр-и, манăн пурнăç питех тутлах мар, пур те çавăн пек калаççĕ, эпĕ хирĕç нимĕн те тавăрса калама пултараймастăп. Вăт, хăшпĕр чухне ĕнтĕ, эпĕ çĕрлесенче вуçех те çывăрмастăп: пĕрмаях урамсем тăрăх утса шухăшласа çӳретĕп, манăн епле урăхла пурнăç пуçласа ярас-ши, тетĕп? Иртнĕ каç та çавăн пек пулчĕ. Ыйхă килмерĕ манăн, çавăнпа çав ĕçсем çинчен шухăшласа çур çĕр çитеспе урам тăрăх сĕтĕрĕнсе çӳрерĕм. «Эрех ĕçменнисен» таверни патĕнчи кивĕ кирпĕч склачĕ çумĕпе иртсе пыратăп, стена çумне пырса тăтăм та шухăшласа тăратап... Сасартăк акă мĕн куратăп: манăн çумран икĕ çын чупса иртсе каяççĕ, пĕрин хул хушшинче темскер пур, ку вăрланă япала тесе шутларăм эпĕ. Пĕри тапак туртатчĕ те, тепри те туртасшăн пулчĕ, — çапла вĕсем манран икĕ утăмра çеç чарăнса тăчĕç. Сигарĕсем вĕсен пичĕсене çутатса ячĕç те, эпĕ вăрăмскерĕ хăлхасăр-чĕлхесĕр испанец пулнине палласа илтĕм, — эпĕ ăна пичĕ çинчи сухалĕ тăрăх тата куçĕ çинчи пластырĕ тăрăх палларăм. Тепри çак куç харшисене пĕрĕнтерсе çӳрекен, çĕтĕк-çатăк тумтирлĕ шуйттанĕ пулнă...

— Нивушлĕ эсĕ сигара çутипе унăн çĕтĕк-çатăк тумтирне те курма пултартăн?

Гек пĕр вăхăт нимĕн калама аптраса тăчĕ.

— Пĕлместĕп те, куртăм пулмалла.

— Мĕн вара? Вĕсем кайрĕç, эсĕ...

— Эпĕ вĕсем хыççăн... Çавăн пек пулчĕ те вăл. Вĕсем мĕн тума шутланине пĕлес килчĕ. Вĕсем çӳлерех те çӳлерех хăпарса пычĕç, эпĕ вĕсем хыççăн... тăлăх арамăн килкарти патне урлă каçмалли патне çитичченех пытăм. Унтан тĕттĕмре тăтăм та итлеме пикентĕм. Çĕтĕк-çатăк тумтирли тăлăх арăм хутне кĕрет, испанецĕ тăлăх арăмăн сăн-питне пĕтĕмпех пăсса пĕтеретĕп тесе тупа тăвать, — ун çинчен эпĕ сире те, сирен ике ывăлăра та каласа кăтартнăччĕ вĕт-ха...

— Мĕнле! Хăлхасăр-чĕлхесĕр çын та калаçрĕ-и?!

Гек каллех шутсăр пысăк йăнăш турĕ. Вăл, çав испанец мĕскерле çын пулни старикĕн пуçне ан кĕтĕрччĕ тесе, пур майпа та тăрăшрĕ. Анчах унăн чĕлхи юриех ун умне ăна чăрмантарса хăтланмалли задача лартнă пекех пулчĕ. Гек хăй йăнăш каласа янине темиçе хут та тӳрлетме хăтланса пăхрĕ, анчах старикĕ пĕрре те хăй куçĕсене ун çинчен илмерĕ, Гек йăнăш хыççăн йăнăш каласа пычĕ. Юлашкинчен валлиец çапла каларĕ:

— Итле, ачам, манран ан хăра эсĕ. Эпĕ санăн пуçу çинчи çӳç пĕрчине те тивес çук. Çук, эпĕ санăн хута кĕретĕп... ия, хута кĕретĕп. Çав испанец вăл хăлхасăр-чĕлхесĕр мар. Эсĕ астумасăр каласа ятăн, халĕ ĕнтĕ нимĕн те тумалли çук. Эсĕ çав испанец çинчен темĕскер пĕлетĕн те, ху каласшăн мар. Мана шан, кала. Ан та шухăшла, — эпĕ сан çинчен никама та каласа кăтартмастăп.

Гек пĕр минутлăха старикĕн тӳрĕ куçĕнчен пăхрĕ, пĕшкĕнчĕ те ăна хăлхинчен шăппăн каларĕ:

— Вăл испанец мар, вăл Джо индеец! — терĕ.

Валлиец чут çеç пукан çинчен йăванса анмарĕ:

— Апла пулсан, халĕ ĕç уççăнах палăрать, халĕ эпĕ аванах ăнланатăп. Эсĕ хăлхасене касса илесси çинчен тата сăмса шăтăкĕсене касса кăларасси çинчен каласан, эсĕ ăна сăмах хитре тухмашкăн ху шухăшласа кăларнă пулĕ, терĕм, мĕншĕн тесен шури ӳтлĕ çынсем çавăн пек хирĕç тавăрса хăтланмаççĕ, вăл ĕнтĕ индеец ĕçĕ.

Ирхи апат çинĕ чухне те сăмахласа ларчĕç, ытти сăмахсем хушшинче старик çапла каларĕ:

— Тухса кайиччен эпĕ ывăлсемпе пĕрле хунар çутрăм та, ăçта та пулин юн юхни çукки тесе, карта урлă каçмалли вырăна тата каçмалли вырăн патĕнчи тăпрана пăхса сăнарăм. Юн таврашĕ тупмарăмăр, пĕр пысăк тĕрке çеç тупрăмăр...

— Мĕн тĕрки?

Сăмахсем çиçĕм пек пулсан та, вĕсем Гекăн шуралсах кайнă тути хĕррисенчен çиçĕмрен те хăвăртрах вĕçерĕнсе тухрĕç. Унăн куçĕсем çап-çаврака пулса кайрĕç, сывлăшĕ тăвăрлалса килчĕ, вăл, старик мĕн калассине кĕтсе, ăна тĕллесе пăхса тăчĕ. Хăй енчен валлиец та ăна виçĕ çеккунт... пилĕк-çеккунт... вуннă... пăхса тăчĕ, унтан çапла ответлерĕ:

— Вăрă хатĕрĕсем çыхса лартна тĕрке... Мĕн пулчĕ-ха сана?

Гек, хуллен, анчах тарăн сывласа, пукая хыçĕ çумнелле тайăнса ларчĕ, хăй калама та çук хĕпĕртесе кайрĕ. Валлиец нимĕн кулмасăр-тумасăр, темĕн интересленсе, ăна тĕллесе пăхса тăчĕ те çапла каларĕ:

— Ия, вăрă хатĕрĕсене çыхса лартнă тĕрке. Вăл сана питех лăплантарса янă пек туйăнать. Мĕнтен хăрарăн-ха эсĕ? Эпир мĕн тупнă пулĕ тесе шухăшланă эсĕ?

Гека стена çумне хупăрласа лартнă пекех пулчĕ. Старик хăйĕн сăнаса пăхакан куçĕсене ун çинчен илмерĕ. Ача тем пекех майлăрах ответ шухăшласа тупасшăн пулчĕ, анчах ун пуçне нимĕн те пырса кĕмерĕ, старикен сăнаса пăхакан куçе ун ăшнелле тата тарăнрах кĕчĕ. Çыпăçусăр ответ тупăнса килчĕ, анчах ăна виçкелесе тăма та вăхăт пулмарĕ. Гек вара, мăн пулать-килет тесе, аран илтĕнмелле çапла каласа хучĕ:

— Эпĕ эсĕр... вырсарникунхи шкулта вĕренмелли кĕнекесем тупнă пулĕ тесе шухăшларăм.

Мĕскĕн ачана темскер пусса тăнă пек пулчĕ, çавăнпа вăл кулма та пултараймарĕ. Анчах старикĕ хыттăн ахăлтатсах, савăнăçлăн кулса ячĕ, унăн пĕтĕм ӳт-пĕвĕ кисренме тапратрĕ, юлашкинчен, çителеклех кулса тăрансан, çапла каларĕ:

— Çакăн пек лайăх кулни вăл укçа кĕсъере юлнипе пĕрех, мĕншĕн тесен вăл тухтăра укçа парса тăкакланассинчен те хăтарать.

— Мăнтарăн ачи! — терĕ вăл унтан, — çав тери шурса кайнă эсĕ, питех те сыв мар пулмалла. Çавăнпа санăн пуç мимийĕ те улшăнса кайнă. Вăл нимех те мар-ха, пурте иртет. Канатăн, выртса çывăратăн... вара йăлтах иртсе каять.

Гек хăй çавăн пек айван пулнăшăн, хăй вырăнсăрах пăшăрханнипе хăй çинчен темĕн шухăшлаттарнăшăн тарăхрĕ. Усал çынсем çавăнта, тăлăх арăмăн карти патĕнче, калаçса тăнă чухне, вăл хăех ăнланнăччĕ вĕт-ха: çавсем тавернăран йăтса тухнă тĕркере нимĕнле пуянлăх та пулман. Анчах калас пулать, вăл çавна чухлакаланă çеç çав, лайăххăнах пĕлеймен. Çавăнпа та япала тупни çинчен каланине илтсенех, вăл çав тери хумханса кайрĕ. Чăннипе каласан, вăл çавăн пек пулса тухнăшăн хĕпĕртерĕ те. Халĕ ĕнтĕ вăл çав тупнă тĕрке ăшĕнче укçа таврашĕ пулманнине лайăхах пĕлчĕ. Апла пулсан, пурте аван, нимĕн те çухалман-ха. Ия, пурте аванах майлашса пынă пек туйăнать-ха: арча та халĕ иккемĕш номерте пытарса лартнипех тăрать пуль-ха, усал çынсене иккĕшне те паянах тĕрмене тытса хупса лартаççĕ, кĕçĕр çĕрле вара Гекпа Том, нимĕн чăрманса хăтланмасăр, никамран та хăрамасăрах пĕтĕм ылтăна ярса илеççĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн