Хĕвеллĕ çумăр
— Ну, Кĕтерук кинеми! — сак çине лаштах ларчĕ Микулай. — Пĕтĕм сехрене хăпартрăн!..
— Малашне, тен, ман сăмаха юпкурăн-ха, — кулса илчĕ кинеми. — Ача-пăчана чармасан...
— Чим, Кĕтерук кинеми, — пăлханнипе калла-маллла уткалама тытăнчĕ Микулай. — Шупашкартан таврăнсан, мана хăй патне пыма каламарĕ-и Уруков? Тен, йăпăрт чупса кайса килес?..
— Ним те шарламарĕ ăна-кăна, — терĕ кинеми кăшт шухăша кайса тăнă хыççăн. — Ыран комсомолсен пуххи пулассине анчах асăнчĕ...
— Пуху-у? Ав мĕн иккен? — Микулайăн халь ĕнтĕ килте самант та ларса-тăрас килмерĕ. Уруков патне халех çитмелле!
— Тăхта-ха, ывăлăм, — майĕпен чĕнчĕ кинеми, Микулай кайма пуçтарăннине сиссе. — Пур çĕре те кĕçĕрех çитсе ĕлкĕреймĕн... Уруков умĕн, паçăр,тата леш хура хĕр Литюк килнĕччĕ...
— Литюк? Лида? — тата хытăрах сăрпаланса ӳкрĕ Микулай. — Мĕн каларĕ вăл?..
— Ним те калăмарĕ, сана çеç ыйтрĕ.
— Мĕн ыйтрĕ? Мĕн пирки?
— Литюка хăвах пĕлетĕн-çке, — терĕ кинеми. — Чĕмсĕртерех хĕр. Калама юраман сăмаха çăмăлах калаттараймăн... Канăхвитпа илĕртсен те, шăлне шĕшлĕпе хирсен те... Хăй вара ытти чухнехи пек салху марччĕ. Тĕксĕм сăнĕ те самаях çуталнă. Йăл та, йăл кулкалать. Тем усал сăмахпах килменччĕ пуль...
— Эх, кинеми! — пĕр вырăнта вăр та вăр çаврăнса илчĕ Микулай. — Тухса вĕçтеретĕп! Уруков патне мар пулсан та, Лида патне çитсе килетĕп!..
Кĕтерук кинеми пуçне ӳпкевлĕн пăркаларĕ.
— Ачам, — терĕ вăл, — эс пĕчĕк чухне те çавнашкал пуçтах пулнă-и?
— Пуçтах? Епле пуçтах? — тавçăраймарĕ Микулай. — Эпĕ...
— Эсĕ çав, эсĕ, — хăтăранçи пулчĕ кинеми. — Чарусăр ача... Аннӳ сăмахне нихçан та итлемен-тĕр?
Микулай сасартăках лăпланчĕ. Пĕр хушă Кĕтерук кинеми куçĕнчен тĕлĕнсе пăхса тăчĕ те кулса ячĕ.
— Тĕрĕс, кинеми! — терĕ вăл. — Пуçтах ача, чарусăр!
— Ара çав...
— Итлем-ха, эппин, сан сăмахна, кинеми, — хĕпĕртесех килĕшрĕ Микулай. — Аслă ача пулам. Ватă çын сăмахне юпкуракан çул юппинче йăнăшман, теççĕ.
— Ара çав, — каллех маййăн шутарчĕ Кĕтерук кинеми. — Ялан ăспа çӳресен, ялти ватă ятламĕ... Тахçанхи сăмах. Питĕ тĕрĕс сăмах.
Çав каçхине Микулай килтен ниçта та тухмарĕ.
26
Тепĕр кунхине мĕн иртенех çумăр тапранчĕ. Тăтăшлатса çăвакан тӳлек те ăшă çумăр. Çавна пула хирти ĕçсем чарăнса ларчĕç: йĕпелле çум çумлама та, сахăр кашманĕпе çĕрулми речĕсем хушшине кăпкалатма та май çук. Çумăра пулах комсомол пухăвĕ те каçхине мар, кăнтăрла вуникĕ сехетре пухăнасси çинчен пĕлтерчĕç. Колхоз радиоузелĕнчи диктор çав пĕлтерĕве, темĕнле указ е приказ вуланă пек, чаплăн, сассине хăпартлантарса, умлă-хыçлах виçĕ хутчен вуласа пачĕ: «Юлташсем-комсомолецсем, пурте пĕр çын пек, комсомол пуххине!..»
Хăй сисмесĕрех Микулайăн ăшĕ вăркама тытăнчĕ. Вăл текех килте тӳссе лараймарĕ. Пуху пуçланиччен Уруковпа тĕл пулса сăмахлама шутларĕ. Лидăна курсан та аван пулĕччĕ...
Çумăра кура, тен, парторганизаци секретарĕ те паян сада кайман, тӳрех колхоз правленине аннă-тăр. Анчах çамрăк агроном пырса кĕнĕ чухне унта Уруков çукчĕ, колхоз председателĕ хăй пӳлĕмĕнче пĕчченех ларатчĕ. Ара, Микулайшăн капла та питĕ лайăх. Унăн председательпе калаçмалли хăйне уйрăм сăмах пур.
— Иртсе лар, — чĕнчĕ ăна Сармаев, тутлăн анасласа илсе. — Кун пек çанталăкра ыйхă пусать. Аптрашки, — каллех анасласран хальхинче вăл тутине кĕске пӳрнеллĕ лаптак ал тупанĕпе хупларĕ.
Шангин плащĕпе кепкине хыврĕ те алăк патĕнчи пăтана çакрĕ. Сапаланнă тĕм-хура çӳçне пĕчĕк турапа тураса тирпейлерĕ.
— Кăшт маларах кирлĕччĕ ку çумăр, — терĕ вăл, председатель сĕтелĕ патнелле иртсе. — Мĕн тăвăн, юрĕ ĕнтĕ, халь те пасмĕ.
— Кирлĕ чух çук вăл, пĕр çума тытăнсан — чарăнма пĕлекен мар. — Сармаев тăчĕ те кантăкран урамалла пăхрĕ. — Чим-ха, Николай Степанович, эсĕ Шупашкара кайнăччĕ-çке.. Çитсе те килтĕн-и? Эп сана унта пĕр-икĕ кун тытăнса тăрĕ тесе шутланăччĕ... Ĕлĕкхи туссем, чун савнисем... Театр, филармони... Атăл... Сахал-и чун илĕртмĕш!..
— Тем, питех илĕртмерĕ-ха Атăл ку расра, — Микулай председатель сĕтелĕ çумĕнчи пукан çине ларчĕ, хăй ăшĕнче шухăшларĕ: «Калас тӳрех!» — анчах тытăнса тăчĕ, тĕрĕссипе, сăмаха мĕнрен пуçламаллине пĕлеймерĕ. «Ĕлкĕрĕп-ха», — лăплантарчĕ вăл хăйне хăй, сăнакан куçĕпе Сармаев çине питĕ тинкерсе пăхса.
Çамрăк агроном умĕнче, чăн та, çывăрса тăранайман сӳрĕк çын ларать. Тачка куç хупанкисем арантараххăн уçăлаççĕ. Унăн мăйăхĕпе янахĕ патне пĕр виç-тăватă кун бритва пыман пулас. Шурала пуçланă çăра сухалĕ пĕтĕм пичĕпе тенĕ пекех шăртланса ӳссе ларнă. Ӳсентăран... Акă ăçта вăл председателĕн ӳсентăранĕ... Хĕлле пĕрене пуçне пас тытсан, çавнашкал пулать. Ара, халь çулла-çке-ха!.. Çулла сулхăнта выртакан пĕрене мăкланать. Мăкĕ вара шурă мар, симĕс пулать. Сармаевăн сарлака пичĕ те мăкланнă. Анчах мăкĕ симĕс мар, шурă...
Председатель хăйне Шангин сăнаса ларнине кĕре-тĕнех сисрĕ.
— Куçупа ан пăрала-ха эс мана, — терĕ вăл, питне ал тупанĕпе сăтăркаласа. — Хырăнаймарăм... Вилетĕп — ыйхă пусать. Пĕлсех тăр — çанталăк çумăра каясса, — вăл каллех анасласа илчĕ. — Ну, чиперех çитсе килтĕн-и? Мĕн хыпар пур Шупашкарта?
«Кала, Микулай тусăм, тӳрех кала! — хăйне хăй хистерĕ Шангин. — Принцип тесен принцип пултăр. Унашкал япалана пытарса тăма юрамасть. Çапах та çилленсе-тарăхса мар, унпа йĕркеллĕ те лăпкă калаçмалла».
— Александр Васильевич, — терĕ çамрăк агроном, председателе куçран тинкерсе, — эпĕ сире...
— «Сире, сире...» — кăмăллăн тăрăхласа илчĕ Сармаев. — Сан умăнта эпĕ пĕчченех ларатăп-çке-ха!..
— Сана, эппин, Александр Васильевич, — сасартăк хĕрелсе кайрĕ Шангин, — хисеплетĕп... тепĕр чух атте вырăнне хуратăп... Аслă çын...
— Çап тӳрех, мĕн юнаса тăратăн? — кулса ячĕ Сармаев. — Аслă çын... пăслă çын... Мĕн пулнă? Кала!..
— Эпĕ, Александр Васильевич, пĕр япалана ăнланаймастăп, — йывăррăн сывласа илчĕ çамрăк агроном. — Ниепле те пуçăма шăнăçаймасть...
— Мĕн-ши вăл?
— Акă мĕн... Эпĕ кун пирки тахçанах ыйтса пĕлесшĕнччĕ...
— Кала, кала! Ан тăс!..
— Тĕлĕнетĕп: мĕншĕн эсир пурте Хадаровсене пăхăнса ларатăр? — сассине хăпартсах ыйтре Микула. — Уйрăмах çав Ăçтиçук-Таçука? Мĕншĕн эсир ăна парăнмаллипех парăннă? Турă вырăнне пуççапма хатĕр... Мĕншĕн?
— Тăхта, — пӳлчĕ агронома председатель, — халь ĕнтĕ эпĕ ăнланаймастăп. Хадаровсем... Ăçтиçук-Таçук... Кам парăннă вĕсене? Хăçан парăннă? Епле парăннă? Калаçас пулсан, çамрăк юлташăм, пуç тавра лайăхрах шухăшласа пăхмалла. Ну, мĕн пулнă-ха вара?
— Вара-и? Вара акă мĕн пулнă...
Вĕриленме тытăннă Микулай ĕнер Шупашкарта, Атăл хĕрринче, хăй куçĕпе мĕнле мыскара курнине йăлтах каласа пачĕ. Анчах председатель итлесе ларчĕ-ларчĕ те:
— Тĕлĕнетĕп, — терĕ темĕнле кăшт айванраххăн. — Мĕн çуйхашмалли пур ĕнтĕ кунта? Çĕрулми леçме эпир кашни "колхозниках машина паратпăр. Вĕсем уншăн халăх йышăннă хакпа колхоза укçа тӳлеççĕ. Никамшăн та сарăпĕ çук. Пайти кăна. Эппин, санăн çĕрулми пур-и? Тавай, сана та туххăмрах леçсе паратпăр!..
— Эсĕ, Александр Васильевич, аяккалла ан пăрăн-ха, — хирĕçлерĕ ăна агроном. — Шуçлак çулпа ан ярăнтар. Сăмах кунта кашни колхозник пирки пымасть, Ăçтиçук-Таçук пирки пырать. Чăн-чăн колхозниксем колхозра ĕçлеççĕ, халăх ырлăх-пурлăхне ӳстереççĕ. Кусем хайхи епле-ха? Хадаровсем? Ăçтиçук-Таçукпа Шĕшлĕ Çеменĕ йышшисем? Вĕсем колхоза чĕрне хури чухлĕ те усă кӳмеççĕ, хăйсем вара... Çапла, эс калашле, машинăшăн вĕсем колхоза укçа тӳлеççĕ. Анчах мĕнле? Колхоза вун тенкĕ тӳлесе, пинĕ-пинĕпе услам тăваççĕ.
— Ха, — витлесе кулса илчĕ Сармаев. — Эс мана, агроном юлташ, экономика теорине вĕрентме тытăнтăн эппин. Вĕрент, вĕрент, пулăш! Халь пурте экономикăна вĕренеççĕ. Эпир те вĕренер, çамрăксем пулăшнипе ăс пухар!..
Шангинăн ахаль те тĕксĕм сăнĕ тата хытăрах тĕксĕмленчĕ.
— Сисетĕп, — терĕ вăл, — эсĕ, Александр Васильевич ку ĕçе кулăпа ирттерсе ярасшăн. Анчах апла пулаймĕ!.. Эс, акă, йĕкĕлтетĕн — экономика теорийĕ... Тĕрĕс, эпĕ институтра ăна питĕ тăрăшса вĕреннĕ. Çапах та капитализм юлашкийĕсем тени маншăн питĕ тĕтреллĕ япала пулнă. Ученăйсем калашле, абстракци. Улпут-мул хуçи таврашне хам куçпа курман. Кулакне те çавах, хамран аслăраххисем каласа кăтартнинчен кăна ипĕлнĕ. Ĕнер вара, Атăл хĕрринче, капитализм каяшĕсене хам куçăмпах куртăм. Этем йĕренки те çук хăйсен. Намăс!.. Маймăлсем пек упаленеççĕ çĕр çинче. Хăвах шутласа пăх ĕнтĕ, Александр Васильевич...
— Атя, кĕрлеттер! — пуçне чиксе, аллине сулчĕ председатель. — Хытăрах çунтар капитализм каяшĕсене! Хĕртнĕ тимĕрпе вĕтеле!..
— Паллах, саншăн эпĕ ача-пăча кăна, — кӳренчĕ Микулай. — Анчах хам шухăша каламасăр тӳсме пултараймастăп. Чăн та, Александр Васильевич, кулса мар, лайăхрах тинкерсе пăх! Хатар таврашĕ ялйыш ĕнси çинче ӳпнĕ çăпан пек ларать вĕт. Ăçтиçук-Таçук… Ахальтен тупса хуман-тăр çав ята! Пилсĕр-ĕмĕтсĕр хĕрарăм!.. Сăвăс! Сĕлĕх!..
Сармаев хирĕç чĕнмерĕ. Те чунĕ тăвăннипе, те шухăша кайнипе, пĕр хушă çăварне шыв сыпнă пекех ларчĕ. Унтан тĕкĕшме пуçтарăннă вăкăр евĕр, çамрăк агроном еннелле куç айĕн пăхса илчĕ те:
— Тамаша, — терĕ вăраххăн. — Тĕлĕнетĕп, Николай Степанович, мĕншĕн-ха эсĕ Хатар таврашне çав териех хаяр тапăнатăн? Таçта вĕсен кинĕ пирки кӳлешместĕн-и, тусăм?..
Микулайăн сасартăках сывлăшĕ пӳлĕнчĕ, чĕлхи çăвар маччи çумне çыпçăнса ларчĕ. Вăл хальхинче чăнласах хаяррăн кăшкăрса яма хатĕрччĕ — сасси тухмарĕ.
— Епле хăятăр эсир, Александр Васильевич? — ӳпкелесе илчĕ вăл шăппăн кăна. — Е сирĕн куçăра çав териех хура карав карса лартнă? Нимĕн те курмастăр пулать эсир? Епле, епле-ха чăтмалла? — Микулайăн сасси çирĕпленчĕ. — Çĕр çинче санпа юнашар кам та пулин макăрать пулсан, ăçтан-ха йĕлпĕрсе-кулса ларăн! Ăçтан лăпкă пултăр-ха сан чĕрӳ?! Эсĕ сивĕ юнлă чĕр-чун мар-çке ĕнтĕ? Хатарсем пĕр мĕскĕн чуна, айăпсăр чуна, макăртмаллипех макăртаççĕ. Нивушлĕ эсир, Александр Васильевич, çавна та курмастăр? Хатар таврашĕ... Хатар чирĕ... Усал чир! Ерекен чир!.. Авалтан килекен чир!.. Вырăсла, эппин, — хадаровщина. Хадаровщинăпа йăпăлтатса пурăнмалла мар, унпа кĕрешмелле!..
Кăшкăрсах каласа хучĕ çамрăк агроном. Анчах председатель хальхинче те чĕнмерĕ.
Çамрăк агроном хĕрсе калаçнă хушăра пӳлĕм алăкĕ темиçе хутчен те уçăлса хупăнчĕ. Ĕçпе килнĕ çынсем председатель патне кĕресшĕн пулас. Анчах пӳлĕм алăкĕ кашни уçăлмассерен Сармаев аллине çеç сулать.
— Ерçместĕп, — тет вăл. — Кăштах тăхтăр!..
Хăй çапах та тарăхнине палăртмасть. Çирĕп тытать хăйне. Мĕн тери пиçĕ чунлă иккен! Ăна кура Шангин та лăпланать.
— Пĕлетĕп, — чалăшшăн кулса илет вăл, — эсĕ, Александр Васильевич, пурнăç урапи пĕр тикĕс кăлтăр-кăлтăр кусса пынине юрататăн.
— Ку япăх-им вара? — çавăнтах пуçне çĕклет председатель.
— Япăх мар, анчах çул çинче тумхахĕ-ланкашки те пайтах-ха. Пĕр те пĕр хытăрах сиктерсен, урапи çинчен вăштах вăркăнса юлма пулать.
— Вăркăнас марччĕ-ха, — ним пулман пекех вăраххăн хуравлать председатель. — Вăхăчĕ çитсен, хамăрах анса юлăпăр...
«Тĕрĕс, — хăй ăссĕн шухăшлать халь ĕнтĕ Микулай. — Эсĕ пурнăç урапи çинче çирĕп ларатăн... Тен, выртатăн?!»
— Юрĕ, — çавăнтах сасăпа хушса хучĕ вăл, — эпĕ хам шухăша каларăм... Хадаровсене мĕншĕн «тапăнни» тата ытти унта... Халĕ эпĕ хам ыйтам-ха... Тепĕр хут... Çапла, Хатар таврашне «тапăннăшăн» манран кулатăн эс, Александр Васильевич, анчах ху вĕсене мĕншĕн çав териех хытă хӳтĕлетĕн?
Сармаев «пас тытнă» кĕрнеклĕ пуçне кăмăлсăррăн пăркаларĕ.
— Хӳтĕлесе мар, — терĕ вăл. - Хăвах пĕлетĕн: Хадаров — пысăк çын. Вăрçă вăхăтĕнче райĕçтăвком председателĕ те пулчĕ. Сывлама та памастчĕ. «Тавай, тавай, с огоньком! Фронт ыйтать, аннĕмĕр-çĕршыв хушать!.. Пĕлĕтрен те çӳллĕ, хĕвелтен те çутă аттемĕр йыхăрать!» Çунтаратчĕ кăна. Халĕ те, авă, номенклатура! Пысăк çын умĕнче ирĕксĕрех пуç таятăн... Ĕлĕкрен хăнăхнă...
— Хăнăхатпăр çав, — килĕшрĕ агроном, — тепĕр чух ниме юрăхсăр йăлă-йĕркене те хăнăхса çитетпĕр.
— Мĕн пирки эс, Николай Степанович? — шуйхăннă сасăпа ыйтрĕ Сармаев. — Каллех пĕр-пĕр лапăрчăк япала-тăр? Çитет! Санăн та ĕнтĕ ĕçе тытăнмалла.
— Тытăннă, — сăпайлах та мар картса хучĕ çамрăк агроном. — Кам мĕн ĕçлени çинчен отчет туса пама пултаратăп. Тархасшăн!..
— Отчетне ыйтмастăп-ха. Çапах та... Çапах та, эпĕ çак хушăра ахаль ларман, йытăсемпе кăна тытăçса çӳремен. Çак хушăра эпĕ, çиелтен пулин те, ял пурнăçĕпе паллашрăм. Анчах пытараймăп: савăнмалли...
— Мĕн эс мана каллех шкул ачисен сăмахне перетĕн, — пĕр кĕтмен çĕртен тĕртлетсе кайрĕ председатель. — Тупнă пĕр юрă: «Нимĕнле савăнăç та çук! Нимĕнле савăнăç та çук!» Клуб лартса патăм! Чăн-чăн дворец!.. Мускаври пысăк театр!.. Тата мĕн кирлĕ сире?
— Клубĕ лайăх-ха вăл, — кăмăллăн хуравларĕ Шангин. — Этеме тата çунат хушакан ĕç крилĕ. Чун туртакан ĕç, кăмăла çĕклекен ĕç.
— Кам чарать? Ĕçлĕр!
— Чим, Александр Васильевич, тарăхма кйрлĕ мар. — Епле тарăхмăн-ха? Тепĕр тесен, ĕçне ăна эпир пакарта тухичченех ĕçлетпĕр!
— Пакарта тухиччен мар, чун каниччен ĕçлемелле. Ĕç этеме хаваслăх кӳрет, савăнăç!
— Питĕ маттур агитатор эс, агроном юлташ! — пӳлчĕ ăна Сармаев. — Çапла, алăпа хăлаçланма ăна такам та ăста!.. Хаваслă ĕç...
— Каçар, Александр Васильевич, — хăй сăмахĕнчен хăй именсе, пукан çине пырса ларчĕ Микулай. — Эппин, ĕç пирки. Эп, акă, хамăрăн пусă çаврăнăшĕсемпе паллашрăм...
— Мĕн-ха вара?
— Пусă çаврăнăшĕсене эпир вĕçĕмсĕр çавăрттаратпăр, — çак колхозра нумайранпа ĕçлекен çын пекех калаçма тытăнчĕ Шангин. — Кутăн та пуçăн... Нимĕнле йĕрке те çук. Пусă çаврăнăшĕ! Хăвах шухăшласа пăх-ха, Александр Васильевич, мĕне пĕлтерет çак сăмах? Çут тĕнчене сăнаса пăх... Çĕр çаврăнать, хĕвел çаврăнать, çăлтăрсем çаврăнаççĕ. Кунпа çĕр ылмашăнать, çупа хĕл... Çутçанталăкăн çав ылмашăвне чарса лартсан, хĕвел е çĕр çаврăнма пăрахсан, мĕн пулĕччĕ-ши? Тĕнче пĕтĕччĕ! Пусă çаврăнăшне, авă, пурте пăсаççĕ. Мĕншĕн?
— Ара, çӳлтен хушаççĕ те-ха, — шкул ачи пек айванла явап пачĕ Сармаев. — Çав тырра çавăн чухлĕ ак, çавна çавăн чухлĕ...
— Чим, эсĕ Александр Васильевич, пурнăç пурăнса курнă çын, — терĕ агроном ăна хирĕç. — Сан аçу, калăпăр, пĕччен хуçалăхпа чухне çулсерен тулă çине тулă е сĕлĕ çине сĕлĕ акнă-и?
— Ун чухне, епле калас, хан пуçа хам хуçа пулнă. Халь — хушаççĕ.
— Ак, çакă, унтан, ак, çакă хушмасан? — аллипе малтан çамкине, унтан чĕри тĕлне çапса илчĕ агроном. — Вара епле?
— Тĕрĕс, — килĕшрĕ председатель, чалăшшăн кулкаласа. — Юлашки вăхăтра хамăр пуçпа та шухăшлама хăнăха пуçларăмăр. Кăкăрти чĕре таппине те аванах туятпăр.
— Çавă кирлĕ те пире! — тинех рехетленчĕ Микулай. — Вăрлăх сорчĕсем пирки тата... Эпĕ хирте пăхкаласа çӳрерĕм. Документсемпе паллашрăм.
— Эпир йăлтах сортлă вăрлăх акатпăр, — сăмах май кăшт мухтанса та илчĕ председатель.
— Акасса акатпăр, — терĕ агроном, — анчах агротехникăна кирлĕ пек тытса пымасан, сортлă вăрлăх ахальхинчен те япăхрах тырпул пама пултарать.
— Мĕншĕн?
— Ара, мĕншĕнни паллă. Ахаль вăрлăх вырăнти çутçанталăка тахçанах хăнăхнă, сортлин — хăнăхмалла. Тепĕр тесен, тырпула лайăх пăхмасан, кирек мĕнле паха сорт та ик-виçĕ çул хушшинче пĕтсе ларать. Кăçалтан эпĕ кашии культура валли технологи картти тăвасшăн. Тăпрана мĕнле имçампа сиплемелле, мĕнле сухаламалла, унтан мĕнле вырса пухмалла, вăрлăха хĕл каçма мĕнле пăхса усрамалла — çав карттăра йăлтах курăнса тăтăр. Унччен мĕнпур пусăри тăпрасене анализ туса пăхмалла. Çав ĕç валли...
Шухăшсем
Did you know that your website ch...
Прочитал от и до...
Your website, chuvash...
What if your website chuvash...
Your website, chuvash...
Elegir el mejor financiamiento inmediato...
Are you making the most of the potential...
What if your website chuvash...
Чăн чăнах та, сатира туйăмĕ Л...
Чăн чăнах та, сатира туйăмĕ Л...